No-cure-no-pay-bedrijven geen 'profiteurs'

Hoewel no-cure-no-pay-bedrijven soms net iets te makkelijk lijken te profiteren van bestaande wet- en regelgeving, waar gemeenten van balen, geldt dit niet voor het grootste deel van deze bedrijven die bezwaar maken bij de Waardering onroerend zaken (WOZ). Ncnp-bedrijven staan hierin burgers of bedrijven bij - al zijn ze niet veel effectiever - maar gemeenten hebben sterk de indruk dat ze vooral uit zijn op de vergoeding. Volgens het WODC is de waardebepaling de kern van het probleem.

Indruk

‘Er is anekdotisch bewijs gevonden voor handelingen die gericht lijken op ‘profiteren’ van bestaande wet- en regelgeving, maar de algehele indruk is dat dit bij de WOZ niet kenmerkend is voor het grootste deel van de ncnp-bedrijven’, schrijft het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). Er is niet één handelswijze, maar er bestaan 'sterke verschillen' tussen de bedrijven.

Werk en kosten

Ncnp-bedrijven verdienen vooral aan de proceskostenvergoedingen die ze ontvangen voor het indienen van bezwaarschriften (het voordeel voor belanghebbenden zit in de verlaging van de WOZ-waarde). De bedrijven kunnen een groot aantal bezwaren tegelijk indienen en ze vragen vrijwel altijd een hoorzitting aan, wat mede de hoogte van de proceskostenvergoeding bepaalt bij een toegekend bezwaar. Gemeenten klagen dat dit een hoop werk geeft en kosten veroorzaakt.

Groter aandeel

Het WODC ziet inderdaad dat in de onderzochte periode het aantal bezwaren bij woningen steeg van 160 duizend naar 204 duizend, waarbij het aandeel hierin van ncnp-bedrijven steeg van 17 procent naar 43 procent. Het aantal bezwaren bij niet-woningen daalde van 60 duizend naar 53 duizend, maar het ncnp-aandeel daarin steeg van 20 procent naar 55 procent. De Waarderingskamer becijferde dat gemeenten in 2019 gezamenlijk 12 miljoen euro betaalden aan kostenvergoedingen voor dienstverlening van ncnp-bedrijven.

Weinig toevoegen

‘Gemeenten geven aan dat de hoorzittingen met ncnp-bedrijven inhoudelijk doorgaans weinig toevoegen aan de procedure, de bedrijven lichten weinig toe tijdens de hoorzitting’, schrijft het WODC. Dit zou er volgens gemeenten op duiden dat het vooral om de vergoeding te doen is en niet om het helpen van hun klanten. Het WODC voegt echter toe: ‘Ncnp-bedrijven, maar ook rechters, merken in dit verband op dat van de kant van gemeenten doorgaans om weinig toelichting gevraagd wordt.’

Kans van slagen

De belanghebbenden zijn bovendien doorgaans tevreden, blijkt uit een enquête van de onderzoekers, ook al wordt het bezwaar niet gegrond verklaard. De slagingspercentages voor particulieren die een ncnp-bedrijf inschakelden wijken weinig af van huiseigenaren die zelfstandig bezwaar maakten. Maar als de WOZ-waarde met meer dan 50.000 euro was verlaagd dan was het slagingspercentage ncnp-bedrijven wél hoger: 21 procent tegenover 11 procent.

Massaal waarderen

De kern van het probleem is volgens het WODC de waardebepaling. Grote aantallen woningen worden systematisch vergeleken en de waarde wordt modelmatig bepaald. ‘Het is dan niet bijzonder dat er zich problemen voordoen wanneer er massaal wordt gewaardeerd en vervolgens in bezwaar en beroep naar de individuele woning wordt gekeken.’

Onderzoek

Het WODC schakelde voor het onderzoek de adviesbureaus Breuer&Intraval en Pro Facto in. De onderzoekers maakten een selectie van twaalf gemeenten en uitvoeringsorganisaties en voerden een casestudy uit, waarbij per casus interviews zijn gehouden met medewerkers en gegevens zijn opgevraagd. Verder zijn acht ncnp-bedrijven en vijf rechters gesproken en is er een enquête uitgezet onder burgers en bedrijven.