Geen gemeentelijk geld voor gastgezinnen Oekraïners

Het ziet er naar uit dat gezinnen die Oekraïense vluchtelingen opvangen kunnen fluiten naar financiële compensatie van gemeenten. Dat blijkt uit antwoorden van de VNG aan Binnenlands Bestuur. Ook het rijk komt niet met geld over de brug.

Goed nadenken

Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is het niet aan gemeenten om gastgezinnen met Oekraïners financieel te hulp schieten. ‘Mensen die hun huizen open willen stellen voor de opvang van Oekraïners doen er goed aan om eerst heel goed na te denken over de consequenties: kan en wil ik dit?’ zegt woordvoerder Esther Verhoeff van de VNG. Gastgezinnen krijgen geen financiële compensatie vanuit de overheid, dus ook niet van gemeenten. Verder is het niet aan de gemeenten om het leefgeld voor Oekraïners getrapt door te geven aan huishoudens die deze asielzoekers opvangen. ‘Een gastgezin biedt zich zelf aan als gastgezin. Dat betekent dat je ook moet nadenken over de financiële consequenties. Het is aan de Oekraïners en het gastgezin om hier eventueel onderling afspraken over te maken.’

Hartverwarmend

Na het uitbreken van de Oekraïne-oorlog, op 24 februari, stelden vele Nederlandse huishoudens ruimte beschikbaar voor Oekraïense asielzoekers. Mensen die deze vluchtelingen in huis nemen, kunnen ook niet rekenen op een financiële vergoeding van het rijk voor de extra onkosten die ze moeten maken. Dit maakte staatssecretaris Eric van der Burg (VVD) van Asielzaken vrijdag al duidelijk. In een ‘handreiking’ aan de particulieren schreef hij: ‘Het is hartverwarmend om de gastvrijheid te zien die vele Nederlanders nu al hebben getoond.’ Ook staat daar in dat er geen compensatie voor gastgezinnen komt.

Eigen verantwoordelijkheid

Het bieden van onderdak is vaak voor het gasthuishouden én voor de gast een bijzondere ervaring waarbij beide partijen veel leren over elkaars achtergronden, culturen en geschiedenis, meent Van der Burg. ‘Tegelijkertijd is het ook een grote verantwoordelijkheid om een tijdelijk thuis te bieden aan deze mensen. Het is daarom van belang dat u zich goed laat informeren voordat u de beslissing neemt om uw huis open te stellen.’ Het rijk stelt leefgeld aan Oekraïners beschikbaar, maar er komt dus geen financiële tegemoetkoming voor de gastgezinnen zelf. Waarom wil de woordvoerder van Van der Burg niet zeggen. Ook kan zij nog niet zeggen hoeveel euro het rijk bespaart door geen geld voor gastgezinnen beschikbaar te stellen. Eigen verantwoordelijkheid voor gastgezinnen is het devies.

Zeven Oekraïners

Mogelijk heeft een aantal gasthuishoudens wel gerekend op een financiële tegemoetkoming voor al hun inspanningen. Het in huis nemen van extra mensen betekent immers dat onkosten voor vaste lasten zoals gas, water en licht, maar ook voor zaken als eten en drinken omhoog gaan. Dit weekend deed Rien Grift uit Heerlen in De Telegraaf kond van zijn besognes. Hij ving zeven bevriende Oekraïners op, maar kreeg er algauw tabak van en klopte naar eigen zeggen tevergeefs aan bij de Limburgse gemeente.

Geen hulp

In plaats van een keer per week deed Grifts wasmachine plots dagelijks dienst. Ook liepen de kosten voor het eten op. In zijn ijskast lag een pak met tien worstjes terwijl hij er normaal gesproken slechts eentje van opeet. ‘Ik merkte dat dit niet ging werken en dat het beter was om een andere plek te zoeken,’ aldus Grift in de krant, die zich meldde bij de gemeente voor financiële bijstand. ‘Heerlen kon me niet helpen. Er was geen vergoeding voor vluchtelingen of gastgezinnen en er waren nog geen regelingen.’ Inmiddels heeft de Heerlenaar zijn Oekraïense logees weggestuurd. Zij zijn nu ergens anders opgevangen. Eerder liet VNG-voorman Theo Weterings al weten dat gastgezinnen ‘niet te lichtvaardig moeten denken’ over de opvang van Oekraïners in huis.

Leefgeld schenken

De gemeente Heerlen wil niet ingaan op de casus van Grift. ‘Wij adviseren mensen de website van Vluchtelingenwerk Nederland te raadplegen en de daarop vermelde informatie en instructies te volgen. Daaronder valt ook onder meer de mogelijkheid aan te melden bij Takecarebnb,’ aldus een zegsvrouw. Verder haalt de gemeente een Kamerbrief van staatssecretaris Van der Burg aan waarin staat dat Oekraïners hun leefgeld aan hun gastgezin kunnen schenken. ‘Hier moeten de vluchteling en het gastgezin dus onderling afspraken over maken. Het is niet de verwachting dat gastgezinnen zelf aanspraak kunnen maken op een financiële regeling in de tegemoetkoming van de onkosten.’ Gemeentelijke regelingen, kortingen en toeslagen voor gastgezinnen met een kleine beurs worden wel in stand gehouden.