Met nepprofiel kom je als lokaal politicus niet meer weg

Nadat bekend werd dat Ronald Camstra nepprofielen gebruikte op sociale media, werd zijn positie als fractievoorzitter van GroenLinks in Zeist onhoudbaar. Vorige stapte hij op. Met vijf alter ego's probeerde Camstra onder meer de politieke discussie in de populaire Facebookgroep Zeist te beïnvloeden. Hoe bizar ook, het is bepaald niet de eerste keer dat een politicus leunt op een fictieve achterban op sociale media.

Zwarte stemmer
Internationale voorbeelden zijn er in overvloed, van de niet-bestaande volgers van de president van Honduras tot een netwerk van Facebookprofielen dat onlangs door het Ugandese ministerie voor informatie werd ingezet om de verkiezingen te beïnvloeden. Memorabel is ook de actie van een Amerikaanse witte republikein die zich op Twitter voordeed als een 'zwarte Trump-stemmer', maar die vergat om van account te switchen.

Miranda Koster

Ook dichter bij huis duiken de nepprofielen met enige regelmaat op in de politiek. Uit een onderzoek van NRC Handelsblad uit 2017 blijkt dat DENK zich van minimaal 20 nepprofielen bediende op sociale media en dat de partijleiders daarvan wisten. In 2016 mengt 'Miranda Koster' zich via haar Facebookprofiel in het politieke debat van Oisterwijk. Als een lokale nieuwssite een mail ontvangt van 'Miranda Koster' die wordt afgesloten met de naam Patrick Simons, ontstaat het vermoeden dat het Oisterwijkse VVD-raadslid Patrick Simons een online alter-ego gebruikt. Sluitend bewijs hiervoor is echter nooit gevonden en inmiddels zit Simons weer voor de VVD in de gemeenteraad.

Betrokken burgers

Hoe gebruikelijk is het inzetten van nepprofielen door lokale politici? Zien we in Zeist het topje van de ijsberg? Sociale media-expert Elja Daae denkt van niet. 'De kans op ontdekking is juist in de lokale politiek nogal groot,' zegt ze. 'Dat grote influencers op sociale media vaak veel bots onder hun volgers hebben, wil nog wel eens onopgemerkt blijven, hoewel de software van de platforms om nep-volgers eruit te filteren steeds effectiever wordt.' Maar in een Facebookgroep met een paar duizend leden - de Facebookgroep Zeist telt er ruim 10.000 - kom je niet zo makkelijk weg met een nepprofiel. 'Mensen die zich aansluiten bij een lokale Facebookgroep voelen zich betrokken bij die woonplaats. Zo'n nepprofiel loopt dan snel in het oog. De oppositie, actieve burgers, journalisten - ze lezen allemaal mee.'

Noortje van Breukelen

Een goede Facebookgroepbeheerder zal vragen stellen aan nieuwkomers en hun profiel controleren voordat hun deelname aan de groep wordt goedgekeurd. Wellicht kwamen Camstra's nepprofielen door de keuring doordat hij werk stak in hun achtergrond. Camstra bediende zich onder meer van het alter ego 'Noortje van Breukelen', die hij voorzag van een adres en een werkgever in Zeist. Dat desondanks geen van de Zeistenaren haar kende, viel op, zeker aangezien deze Noortje altijd dezelfde mening als de fractievoorzitter van GroenLinks was toegedaan. Daae vraagt zich dan ook af wat Camstra bezielde. 'Mensen zijn niet gek. Juist van een lokale politicus verwachten burgers integriteit. Je loopt niet alleen veel kans om door de mand te vallen, je schaadt het aanzien van de politiek.'