FF appen kst je zmr de kop :-(

Werkgerelateerde appjes en sms’jes op de privételefoon van ambtenaren en wethouders vallen voortaan onder de Wet openbaarheid van bestuur. Wat betekent de recente beslissing van de Raad van State voor de gemeentelijke praktijk?

‘Ik realiseer me dat het een flinke schok kan zijn’, grinnikt Cornelis van der Sluis. De advocaat stond Branchebelang Thuiszorg Nederland bij in een Wob-verzoek bij het ministerie van VWS.De uitspraak van de Raad van State dat ook berichtjes op privételefoons kunnen worden opgevraagd door burgers, organisaties en journalisten gaat zelfs nog verder dan een eerdere rechterlijke uitspraak. ‘Ik sta ook vaak gemeentelijke organisaties bij als advocaat, en ik weet dat dit een flinke impact kan hebben. Er komt nogal een berg documenten bij.’

Nagedacht
De gevolgen van de uitspraak kunnen groot zijn. Als een wethouder een appgesprek heeft met een van zijn ambtenaren, een bedrijf of burger over een werkgerelateerde zaak, dan wordt het bericht beschouwd als document. En dat betekent dat moet worden beoordeeld of het document openbaar is als er een Wob-verzoek komt. Van der Sluis: ‘Het is niet automatisch openbaar, want volgens de Wob zijn er genoeg uitzonderingen. Maar daar moet wel over worden nagedacht.’

Raadpleegbaar
De uitspraak betekent ook dat berichten beschikbaar en raadpleegbaar moeten zijn. Hoe werkt dat in de praktijk? In tegenstelling tot netwerkberichten als e-mail, of documenten die gemaakt zijn op netwerkschijven zijn berichtendiensten vrijwel volledig op privégebruik ingesteld, met vaak strenge privacyinstellingen. Het is zeer onwaarschijnlijk dat providers van mobiele netwerken willen helpen bij een verzoek om de sms-berichten van een wethouder te raadplegen.

Facebook
Bij e-mail staan de berichten op de gemeentelijke e-mailserver. Of ze worden bewaard in een document-managementsysteem. Whatsapp-berichten gaan via de computerservers van moedermaatschappij Facebook. En hoewel Facebook weinig scrupules kent over het gebruik van persoonsinformatie van zijn gebruikers, zijn berichten van Whatsapp onleesbaar voor
derden. Whatsapp gebruikt sinds vorig jaar end-to-end versleuteling van berichtenverkeer.
Appjes kunnen dus alleen worden gelezen door de verzender en de ontvanger. Het lijkt er dus op dat de beschikbaarheid van de berichten nog sterk afhankelijk is van de persoonlijke organisatie van de betreffende overheidsfunctionaris. Heeft de wethouder net een nieuwe telefoon en zijn oude sms’jes verwijderd? Pech gehad.

Jurisprudentie
Ambtelijk Nederland krabt zich flink op het hoofd over hoe met de nieuwe regels om te gaan. Belangenorganisaties voor ambtenaren, de VNG en het Nationaal Archief ‘bestuderen de gevolgen van de uitspraak’. Er wordt gewacht op nieuwe jurisprudentie. Pas als deze regels zijn toegepast in een nieuwe rechtszaak – bijvoorbeeld over het wissen van een whatsapparchief door een gemeentesecretaris of een verbod op gebruik van privételefoons door wethouders in een gemeente – kan een overheidsorganisatie het beleid inkleuren.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 7 van deze week (inlog)