De elektronische overheid is stuurloos

22 Dilemma’s

Welke rol kiest de digitale overheid? Die van big brother of soft sister? Oftewel, stelt de e-overheid zich dienstverlenend op of gebruikt ze de ICT-mogelijkheden vooral om toezicht te houden op burgers en bedrijven. Een ander dilemma. Staat bij de inrichting van de e-dienstverlening de klant centraal of gaat het om efficiencywinst? Aan de hand van deze en twintig andere dilemma’s brachten de onderzoekers van het Centrum voor e-Government Studies (CEFS) van de Universiteit Twente in kaart hoe ruim dertig hoofdrolspelers binnen de e-overheid denken over de digitalisering.

Gebrek aan visie

De ontwikkeling van de elektronische overheid stagneert, menen de dertig topambtenaren en externe deskundigen. Professor Jan van Dijk, leider van de Twentse onderzoeksgroep, sluit zich bij hun klachten aan. ‘De politiek laat het volledig afweten.’ Oorzaak is in zijn ogen het gebrek aan visie. ‘Politici maar ook ambtenaren zien ICT als iets louter technisch, iets dat alleen te maken heeft met de bedrijfsvoering’, stelt de hoogleraar. ‘Terwijl het gaat over de manier waarop de overheid met bedrijven en burgers communiceert. We staan aan het begin van een omslag naar een netwerksamenleving waarin alles anders georganiseerd zal zijn. Wat er gebeurt is van groot sociaal en politiek belang. Politici en bestuurders horen dus te weten waar het naar toe moet met de digitalisering.’

Geen tweede kans

Van Dijk vreest dat de uitbouw van de e-overheid onder het kabinet-Rutte helemaal stil valt. In het regeerakkoord wordt met geen woord gerept over digitale dienstverlening. Of het vastgelopen Nationaal Uitvoeringsprograam e-overheid (NUP) een tweede kans krijgt is helemaal onduidelijk. De honderden miljoenen waarmee het programma werd gefinancierd waren afkomstig uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) en daar heeft het kabinet-Rutte een streep door gezet. ‘Het NUP zie ik over vier jaar niet gerealiseerd’, stelt Van Dijk, ‘terwijl het al lang uitgevoerd had moeten zijn.’

Vernieuwing Rijksdienst

Het onderzoek De digitale wereld draait door is uitgevoerd in opdracht van het inmiddels afgesloten programma Vernieuwing Rijksdienst. De Twentse onderzoekers werkten samen met adviseurs van Twynstra Gudde. Het eindrapport werd in mei van dit jaar aangeboden aan de opdrachtgevers. Het is door het ministerie van Binnenlandse Zaken niet officieel gepubliceerd.

Meer over De digitale wereld draait door in het novembernummer van BB Digitaal Bestuur dat vrijdag 12 november verschijnt.