Stokoude programmeertaal frustreert modernisering Belastingdienst

De IT’ers van de Belastingdienst zetten momenteel alles op alles om de stokoude programmeertaal Cool:Gen uit te faseren, omdat deze de continuïteit van de dienstverlening bedreigt. Vanwege die operatie zijn er te weinig IT’ers beschikbaar voor de beloofde stelselwijziging, die daardoor forse vertraging oploopt.

Staatssecretaris Idsinga van Financiën schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat het uitfaseren van Cool:Gen noodzakelijk is om de continuïteit van de IT-systemen van de Belastingdienst te waarborgen en daarmee de belastinginning veilig te stellen. Het aantal IT’ers dat expertise heeft met deze verouderde programmeertaal, daterend uit de jaren 80, wordt namelijk steeds schaarser.

Het opschalen van het aantal IT’ers bij de Belastingdienst is geen optie, omdat kennis van Cool:Gen momenteel zeer beperkt beschikbaar is. Het doorvoeren van wetswijzigingen in de bestaande systemen is bovendien erg complex. Uit de brief blijkt verder dat de uitfasering van Cool:Gen vertraging blijft oplopen.

Beloofde stelselwijziging verder vertraagt

De totale uitfasering van Cool:Gen is – zoals eerder beloofd – niet eind 2026, maar pas eind 2027 gerealiseerd. Door de herstelwerkzaamheden lopen stelselwijzigingen in de computersystemen van de Belastingdienst ook vertraging op. Deze worden nu, in plaats van in 2028, pas in 2029 afgerond. Het gaat daarbij om spaarders en beleggers die te veel betaalde rendementsbelasting terug moeten krijgen.

Groot aantal IT’ers vertrokken

De Belastingdienst heeft al jaren moeite om IT’ers aan te trekken die verouderde programmeertalen zoals Cool:Gen en Cobol beheersen. Onverwacht zag de fiscus een groot aantal IT’ers vertrekken. Het doel voor 2023 was om 2200 tot 2400 nieuwe werknemers te vinden, maar de uitstroom was met bijna 900 fte’s hoger dan verwacht. De verwachtingen om de extra beleidsopgaven van de Belastingdienst, zoals modernisering en verbetering van de informatievoorziening, te realiseren, zijn daarom naar beneden bijgesteld.

Meer stokoude programmeertalen

Naast Cool:Gen werkt de Belastingdienst ook aan de vervanging van systemen die geprogrammeerd zijn met de halve eeuw programmeertaal Cobol, waarmee maar liefst 18% van de 900 systemen van de Belastingdienst is geprogrammeerd en 70% van alle financiële transacties wordt afgehandeld via Cobol-processen. Ook de kennis over Cobol bij de Belastingdienst neemt in rap tempo af. Studenten kiezen steeds minder vaak voor deze programmeertaal, terwijl de Belastingdienst in de komende jaren alleen al zo’n 1000 jaren aan werkervaring met Cobol moet vervangen. Bovendien zijn er wereldwijd nog maar drie grote aanbieders die Cobol-systemen leveren, waardoor het risico op een vendor lock-in toeneemt.