Mogen ambtenaren actie voeren?
Ambtelijk Nederland is actiebereid. In het openbaar vervoer zijn er publieksvriendelijke acties tegen de verhoging van de AOW-leeftijd. Bij provincies, gemeenten en waterschappen zullen vanaf begin februari een maand lang acties worden gevoerd om de cao-onderhandelingen kracht bij te zetten.
De aangekondigde acties zijn betrekkelijk mild: werkonderbrekingen, stiptheidsacties en – volgens de bonden - ‘nieuwe vormen van actievoeren’. Stakingen zijn vooralsnog niet aangekondigd. Kiezen de bonden voor mildere actievormen omdat ze bang zijn om door de rechter te worden teruggefloten? Dit gebeurde immers in oktober vorig jaar. De Amsterdamse rechter verbood de stakingen in het openbaar vervoer in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Deze stakingen waren gericht tegen de verhoging van de AOW-leeftijd. Is er een kans dat de nu aangekondigde acties opnieuw door de rechter zullen worden verboden? En is die angst terecht?
Er is verschil tussen acties gericht tegen de verhoging van de AOW-leeftijd en acties om meer loon te krijgen. De eerste acties zijn er op gericht de politieke besluitvorming te beïnvloeden. Acties gericht tegen politieke besluiten zijn niet per definitie ongeoorloofd. Het aangekondigde overheidsbeleid moet invloed hebben op de arbeidsvoorwaarden die in cao’s worden afgesproken. De rechter zal politieke acties doorgaans kritischer beoordelen.
In oktober verbood de rechter de stakingen tegen de verhoging van de AOW-leeftijd. De ambtenarenbonden kondigden daarop publieksvriendelijke acties in het openbaar vervoer aan. De Amsterdamse rechter verbood afgelopen week echter ook deze acties. Hoger beroep loopt nog. De publieksvriendelijke acties in Rotterdam zijn wel doorgegaan.
In de aangekondigde acties over de cao-onderhandelingen kiezen de bonden voorlopig voor de veilige weg. Werkonderbrekingen en stiptheidsacties brengen natuurlijk minder schade toe dan stakingen en zijn daarom eerder geoorloofd.
Bij de vraag of de rechter een ambtenarenactie zal toelaten is verder van belang dat ‘essentiële diensten’ niet in gevaar komen. Politie, brandweer, maar ook medisch personeel zullen meestal voor andere actievormen dan de staking moeten kiezen. Als zij het werk neerleggen kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor de openbare orde of de volksgezondheid. Dat acht de rechter niet snel toelaatbaar.
In hoeverre het bij de aangekondigde acties gaat om essentiële diensten zal per groep van ambtenaren moeten worden beoordeeld. Maar door de keuze voor mildere acties in plaats van stakingen zullen essentiële diensten niet snel in gevaar komen.
Het is maar de vraag of de milde acties voor meer loon veel effect zullen hebben. Goed mogelijk is dat de bonden later alsnog voor grimmiger acties zullen kiezen. Krijgen we na een koude winter nog een warme lente.
Advocaat bij Clingendael Advocaten in Den Haag
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.