Hoekstra wil 50 procent vrouwen in top BuZa

Het blijft gissen naar een verklaring voor het feit dat minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken (BuZa) een vrouw heeft gepasseerd voor een topfunctie op zijn ministerie, terwijl zij door een unanieme sollicitatiecommissie was voorgedragen, en vervolgens een man benoemde. Op vragen van D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma beroept hij zich op het ‘personeelsvertrouwelijke karakter’ van het selectieproces.

Klikgesprek

Verleidelijk is het te denken dat het passeren niet zozeer met gender te maken heeft, maar het op persoonlijk vlak niet ‘klikte’ tussen Birgitta Tazelaar en Wopke Hoekstra. Het ‘klikgesprek’ was immers de laatste horde voor Tazelaar om de baan te bemachtigen. Dit kennismakingsgesprek is doorgaans een formaliteit. Het is erg ongebruikelijk dat een benoeming daarna niet doorgaat. In dit geval was Tazelaar al unaniem voorgedragen door de Algemene Bestuursdienst (ABD) en stond op basis van inhoudelijke criteria niets haar benoeming als directeur-generaal politieke zaken in de weg. De functie is echter zo prestigieus, omdat de minister van daaruit politiek wordt geadviseerd. Dat vereist een goede persoonlijke ‘klik’, onontbeerlijk voor de kort ervoor aangetreden Hoekstra.

Concrete acties

Toch werden vele wenkbrauwen gefronst, toen bekend werd dat Hoekstra gekozen bleek te hebben voor de toen plaatsvervangend directeur-generaal politieke zaken Marcel de Vink. En niet alleen van buiten het ministerie, maar zeker ook van binnen. Ruim 600 (van de 3000) ambtenaren zouden een brief hebben ondertekend, waarin ongenoegen werd geuit over het grote aantal mannen dat zou worden benoemd in topfuncties, wat ten koste zou gaan van vrouwen. Sjoerdsma vroeg Hoekstra om een reactie op de brief en die antwoordt dat de secretaris-generaal aan de medewerkers heeft laten weten dat ‘dit signaal door de departementsleiding goed is begrepen en de komende tijd zal worden vertaald in diverse concrete acties’.

Genderbalans

Minister Hoekstra, die zich eerder al eens uitsprak voor een ‘vrouwenquotum’, zal hier zelf ook een rol in vervullen, schrijft hij. ‘De petitie van medewerkers over diversiteit heb ik zeer verwelkomd. In een brief aan alle medewerkers heb ik aangegeven dat het diversiteitsbeleid hoog op mijn agenda staat. Die boodschap heb ik tevens afgegeven in gesprekken met vertegenwoordigers uit alle geledingen van de organisatie.’ Hij onderschrijft ook de inzet van het ministerie om te streven naar een ‘genderbalans’ binnen alle plekken in de organisatie en het percentage van 50 procent vrouwen in leidinggevende functies per 2025. Hij sluit zo ook aan bij de afspraak die het kabinet vorige maand maakte om binnen vijf jaar te komen tot ‘genderpariteit’ in de (sub)top van ministeries en hun uitvoeringsorganisaties.

Onderzoek

Ook merkt hij op dat de Bestuursraad van het ministerie van Buitenlandse Zaken (secretaris-generaal, plaatsvervangend secretaris-generaal en vier directeuren-generaal) bestaat uit twee mannen en vier vrouwen. ‘Ook na de benoeming van de directeur-generaal politieke zaken blijft de verhouding m/v in de Bestuursraad ongewijzigd.’ Daarbij zal het ministerie dit jaar de doorgroei van vrouwen binnen de organisatie in het algemeen en naar managementfuncties in het bijzonder (laten) onderzoeken, evenals eventuele belemmeringen die daarin kunnen optreden.

Positief ontvangen

Niet alleen Sjoerdsma stelde vragen aan Hoekstra na de opvallende blokkade. Ook Corinne Ellemeet (GroenLinks) wilde opheldering en vroeg naar wat Hoekstra vond van een uitspraak in Trouw dat er een zwijg- en angstcultuur heerst op zijn ministerie en hoe hij die wil doorbreken. Hoekstra’s zegt dat zijn indrukken ‘niet overeenkomen’ met die uit het artikel. De minister heeft BuZa leren kennen als ‘een zeer professionele, toegewijde en open organisatie’. ‘Dat neemt niet weg dat wij ons moeten blijven inspannen om ervoor te zorgen dat alle medewerkers zich vrij voelen om een kritische houding aan te nemen. De petitie (brief van de ambtenaren, WB) is daarom ook positief ontvangen.’

Ambassadeur

Op de suggestie in een NRC-artikel dat de invulling van bepaalde functies niet altijd volgens de formele wervingsprocedures gaat maar dat er een ‘informeel circuit met informele afwegingen’ bestaat, gaat Hoekstra in antwoord op een vraag van Sjoerdsma niet nader in. Wel antwoordt hij bevestigend op de vraag of hij sinds zijn aantreden nog meer benoemingen heeft gedaan in de top van het ministerie. De ambassadeur in Washington wordt per zomer 2023 een vrouw. Welke vrouw? Birgitta Tazelaar, de vrouw die hij eerder passeerde voor de topfunctie op zijn ministerie. Deze benoeming is echter pas definitief als de Amerikaanse regering er goedkeuring aan heeft gegeven.