Wethouders sneuvelen bij bosjes

De teller voor het aantal vertrokken wethouders staat halverwege 2008 op 84 wethouders. Dat is al meer dan de helft van het aantal wethouders dat in het hele jaar 2007 (131) opstapte. De meeste wethouders vertrokken na een politiek conflict, en dat is in 2008 niet anders. In 2007 verdwenen 77 wethouders na een politieke vertrouwensbreuk in het college of met de eigen fractie; de teller staat op 1 juli 2008 al op 67 wethouders die na een politiek conflict hun biezen hebben gepakt, of soms tijdelijk van hun post verdwenen om na een crisis weer terug te keren.

Opvallend is dat er nauwelijks wethouders vertrokken zijn om burgemeester te worden. In 2007 ruilden liefst dertien bestuurders het wethouderschap in voor een burgemeesterspost. In 2008 zijn er nog maar drie wethouders die succesvol solliciteerden. De Somerense wethouder Anja Thijs (CDA) haalde het in Eersel en afgelopen week werd bekend dat de Amersfoortse wethouder Mirjam van ’t Veld (CDA) als beste burgemeesterskandidaat is uitverkoren in Maarssen en de Edese wethouder Frank van Zuilen in Tynaarlo.

Het grote aantal wethouders dat in de eerste zes maanden van 2008 na een politiek conflict is vertrokken of (gedwongen) opgestapt, wordt vooral veroorzaakt door het forse aantal collegecrises. In dertien gemeenten kwam de eerste helft van het jaar het college van B en W ten val. Dat is bijna het dubbele van 2007 toen er zeven colleges onderuit gingen. Met die dertien collegecrises staat 2008 sinds de invoering van het dualisme in 2002 nu al op de tweede plaats met het aantal collegecrises. Alleen in 2004 kwamen er meer colleges ten val: 21. De parallel met toen: 2004 is net als 2008 het tweede volle jaar van de zittingsperiode van college en gemeenteraad.

Spraakmakend

De meest spraakmakende collegecrises vonden plaats in Brabant. In Tilburg stelden alle wethouders hun portefeuille ter beschikking na een conflict rondom het zogeheten Adje-theater, vernoemd naar de sidekick vatv-presentator Paul de Leeuw. De crisis luidde het definitieve vertrek in van het CDA uit het Tilburgse gemeentebestuur. De plaats in het college van de christen-democraten is ingenomen door de VVD en de SP. Voor de partij van de vertrokken partijleider Marijnissen werd Tilburg daarmee na Heerlen en Eindhoven de derde grote stad waar zij bestuursverantwoordelijkheid draagt. Helemaal mis ging het in Veghel. Daar bleek een cultuur van intimidatie te bestaan. Ambtenaren werden onder druk gezet om geen kritiek te geven. Na het gedwongen vertrek van de gemeentesecretaris verdwenen de vijf wethouders als ook burgemeester Arno Frankfort van het toneel. Een nieuw college is nog niet gevormd.

Liberiaans gezin

In Waalwijk traden alle wethouders af vanwege de nasleep van de affaire met een Liberiaans gezin dat in het kerkdorp Waspik was weggepest. Na een rapport over de affaire zegt collegepartij CDA het vertrouwen op in de eerstverantwoordelijke wethouder Elly Baggerman (Groen- Linksaf). Haar vertrek luidt het opstappen van de overige drie wethouders in. De val van een wethouder aan het einde van 2007 leidt zowel in Schinnen, als Zeewolde tot een heuse collegecrisis. In Schinnen kan er redelijk snel een nieuw college geformeerd worden. In Zeewolde is de verhouding zo verstoord dat er zogeheten ontgiftingsbijeenkomsten gehouden moeten worden om de sfeer te klaren.

Weggestuurde wethouders weigeren aanvankelijk te vertrekken, waardoor een nieuw college met vier wethoudersvan- buiten, waarvan een uit Dantumadeel en een andere uit Schoonhoven, pas afgelopen maand aan de slag kan. Colleges vielen verder in Harenkarspel, Meerssen, Nuth, Roerdalen, Steenbergen, Valkenswaard en Winsum. Afgelopen week voegde Uitgeest zich in dat rijtje. Wethouder Arnold Sely van Progressief Uitgeest, de grootste partij in de gemeenteraad, werd met een motie van wantrouwen door de overige coalitiepartijen CDA en PvdA de laan uitgestuurd. Dat luidde het vertrek in van de twee overige wethouders.

Vertrokken wethouders eerste zes maanden 2008

Het aantal afgetreden wethouders halverwege 2008 in vergelijking met het hele jaar 2007:

Bekijk ook:
Grafieken wethoudersonderzoek

In de cijfers van het Wethoudersonderzoek 2007 van Binnenlands Bestuur zijn alle gemeenten meegeteld. In de cijfers over het eerste halfjaar van 2008 zijn niet de gegevens van alle gemeenten verwerkt. De aanstaande benoemingen van wethouders uit Ede en Amersfoort tot burgemeester zijn wel al meegeteld.