Wethouders begeleiden en raadsleden ontzien

Tientallen wethouders sneuvelen, talloze raadsleden geven er de brui aan. Om het werk van lokale politici leuker te maken is het nodig dat wethouders professionele begeleiding krijgen voor, tijdens en na hun wethouderschap.

Voor raadsleden moet het raadslidmaatschap aantrekkelijker worden door de werklast te verminderen, zodat er zich voor de verkiezingen in 2010 voldoende nieuwe, kandidaatraadsleden melden. 'We moeten raadsleden zoveel mogelijk ontlasten. Tijdwinst is er te boeken door de vergaderingen te beperken tot één vaste avond per week', zegt Els Aarts, oud-CDA-wethouder in Tilburg en voorzitter van de VNG-commissie Positie wethouders en raadsleden. Deze commissie presenteerde haar rapport Van werklast naar werklust afgelopen woensdag op het VNG-jaarcongres in Den Bosch. Het gebrek aan voldoende tijd, is volgens de commissie-Aarts, het grote knelpunt voor raadsleden.

Met een aantal aanbevelingen aan politieke partijen, lokale afdelingen, VNG, gemeenten en rijk hoopt de commissie dat het raadswerk aantrekkelijker wordt. De gemeentekoepel moet in gesprek met werkgeversorganisatie VNO om te onderzoeken of werknemers die politiek actief zijn, daarvoor vrije tijd kunnen krijgen. Gemeenteraden wordt geadviseerd minder te vergaderen. Er zijn sinds de invoering van het dualisme al veel gemeenteraden die hun vergaderwijze hebben gewijzigd, zoals naar het voorbeeld van Almere met een politieke markt op een vaste avond.

Aarts: 'Nog niet alle gemeenten hebben dat gedaan. Daarnaast zie je dat er in Almere toch weer vooroverleg wordt gevoerd. Voor je het weet, ben je weer terug bij af. Belangrijk is ook dat stukken transparant worden aangeleverd. De valkuil is dat de raad te veel over details wil weten. Maar men zal meer op hoofdlijnen moeten gaan zitten. Als dat gebeurt, komt er meer tijd vrij voor raadsleden om de stad in te gaan en je als raadslid bezig te houden met de problemen die er in straten en wijken zijn.'

Afsplitsen

Gemeenteraden wordt ook geadviseerd nieuw gevormde raadsfracties, ontstaan door afsplitsingen, niet meer te belonen met een ruime vergoedingsregeling voor het opzetten van eigen fractieondersteuning. De verordeningen moeten daarom worden aangepast. 'Afsplitsingen bevorderen de onoverzichtelijkheid en maken dat het raadswerk meer tijd kost. Daarom moet we afsplitsingen echt ontmoedigen', aldus Aarts.

Afgesplitste fracties zouden percentueel niet meer budget mogen krijgen dan naar rato van het deel dat ze vormde van de oorspronkelijke fractie waartoe ze eerst behoorden. Het aantrekkelijk maken van het raadswerk vraagt ook een inspanning van de minister en de Tweede Kamer. Zij zouden er voor moeten zorgen dat raadsleden met een extra taak, zoals fractievoorzitter, commissievoorzitter of lid van een presidium, een extra toelage bovenop de reguliere vergoeding krijgen.

Wethouder

Wethouders moeten niet meer op een achternamiddag worden aangetrokken. Net als bij het schrijven van het nieuwe collegeprogramma, moeten politieke partijen de tijd nemen voor de personele invulling van het nieuwe college. Politieke partijen doen er ook goed aan om een pool te maken van kandidaten. 'Er moet meer gestructureerd worden nagedacht hoe je goede wethouders kunt uitwisselen', zegt Aarts.

Anderhalf jaar voor de verkiezingen geven politieke partijen de zittende wethouder uitsluitsel of deze ook na de verkiezingen hun man of vrouw is. 'In Tilburg heeft het CDA-bestuur met alle fractieleden en wethouders onlangs een functioneringsgesprek gehad om de verwachtingen te managen. Het bestuur heeft bovendien een doorkijkje gegeven naar de toekomstige positie, en men is al actief op zoek naar nieuw bloed', zegt Aarts.

Gemeenten op hun beurt moeten wethouders actief begeleiden. De burgemeester moet er voor zorgen dat het college een team wordt. Al vóór het aantreden van de wethouders moet in verband met de onzekerheid van het werk meer informatie worden gegeven over de gevolgen voor de rechtspositie. Ook is begeleiding nodig om de wethouders te helpen een nieuwe baan vinden, bijvoorbeeld na een al dan niet gedwongen aftreden. Voor wethouders moet een professionaliseringsfonds komen, net zoals de burgemeesters dat al hebben.