Gemeenten willen duidelijkheid over derdelanders

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wil ‘na een lange periode van onzekerheid uniforme duidelijkheid en rechtszekerheid’ over de verblijfsstatus van derdelanders die tijdens de uitbraak van de oorlog in Oekraïne naar Nederland zijn gevlucht. Dat zegt de VNG over de uitspraak van de Raad van State, die dinsdagavond besloot dat derdelanders toch mogen blijven. Maar ‘ook de meest recente uitspraak van de Raad van State geeft aan dat de situatie continu aan verandering onderhevig blijft’, aldus de vereniging.

Impact voor gemeenten

De Raad van State had dinsdagavond bepaald dat zes derdelanders hun recht op opvang voorlopig behouden. Rechters zijn nog bezig met het beoordelen van hun zaken en er zijn vragen gesteld aan de hoogste rechters van de Europese Unie om duidelijkheid te krijgen. Die uitspraak is volgens de Raad van State wel richtinggevend. Andere derdelanders die vragen om voorlopig te mogen blijven, krijgen hetzelfde antwoord.

De VNG wil niet inhoudelijk reageren op de uitspraak van de Raad van State, maar zegt wel deze te bestuderen ‘op mogelijke scenario's op het bestaande beleid en de impact die dat heeft voor gemeenten’. ‘We wachten op een reactie van het ministerie van Justitie en Veiligheid’, schrijft de vereniging.

Juridische verblijfsstatus moeilijk vast te stellen

Volgens de VNG was het voor gemeenten al niet duidelijk of derdelanders wel of geen recht op opvang hebben. Diverse rechtbanken hebben intussen al uitspraken gedaan waarin bepaald is dat derdelanders die zaken hadden aangespannen toch mogen blijven. Door deze uitspraken is het ‘moeilijk vast te stellen wat de juridische verblijfsstatus in individuele gevallen is’, zegt de VNG.

Derdelanders met een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne vluchtten naar Nederland toen Rusland dat land binnenviel. Ze kregen hier bescherming, net als Oekraïners. Het kabinet wil echter dat ze naar hun land van herkomst terugkeren om daar het einde van de oorlog af te wachten. Hun bescherming liep in maart af, en uiterlijk dinsdag moesten ze de opvang verlaten.

Rechtbanken beslissen verschillend

Na de Raad van State heeft ook de rechtbank in Arnhem woensdag voorlopig het uitzetten van een derdelander uit Oekraïne verboden. De man heeft beroep aangetekend tegen de mededeling dat zijn bescherming eindigt en dat hij moet vertrekken. Tot er een uitspraak is gedaan, mag hij in zijn opvang in Amersfoort blijven.

De rechtbanken in Den Haag, Rotterdam, Zwolle, Utrecht en Arnhem hebben de afgelopen tijd geoordeeld dat derdelanders geen recht op bescherming meer hebben. Maar de rechtbanken in Haarlem, Roermond en Den Bosch bepaalden juist dat derdelanders in Nederland mogen blijven zolang dat geldt voor Oekraïners. De rechtbank in Utrecht verbood voorlopig de uitzetting van 95 derdelanders, omdat hun zaken niet op tijd konden worden behandeld.

Dordrecht stopt met uitzetten

Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) is met zijn ambtenaren druk bezig om het meest recente oordeel van de Raad van State over derdelanders te duiden. Hij zal over de kwestie een brief sturen aan de gemeenten. Maar wanneer dat gebeurt, is nog niet duidelijk, meldt zijn woordvoerster desgevraagd.

De derdelanders uit Oekraïne die nog in de opvang in Dordrecht zitten, mogen daar voorlopig blijven. De gemeente is gestopt met het uitzetten van de vluchtelingen. Dordrecht ving ongeveer negentig derdelanders op in twee kantoorpanden. Zo'n 38 van hen moesten dinsdag de opvang verlaten. Dordrecht was een van de eerste gemeenten die daarmee begon.

Volgens een gemeentewoordvoerder weet Dordrecht niet waar de 38 vertrokken derdelanders naartoe zijn gegaan. Het is dus ook niet duidelijk of ze terug kunnen naar hun oude plek wanneer het kabinet besluit dat alle derdelanders langer mogen blijven.

Meppel had dinsdag de enige derdelander uit de gemeentelijke opvang verwijderd. De Drentse gemeente weet niet waar deze persoon naartoe is. Meppel zegt niet of deze derdelander kan terugkeren naar de opvang als de staatssecretaris zou meedelen dat alle derdelanders voorlopig recht op opvang houden.

Tilburg had eerder al besloten om de 46 derdelanders in de stad voorlopig nog niet uit de opvang te zetten. ‘Wij hebben gewacht op duidelijkheid vanwege alle tegenstrijdige juridische uitspraken’, aldus een woordvoerster. Die duidelijkheid is er volgens de gemeente nu nog niet.