Kabinet biedt gemeenten NUL euro voor jeugdzorg

Het kabinet komt met geen enkele euro over de brug om de gemeentelijke financiële tekorten op de jeugdzorg te dichten. Het VNG-bestuur is teleurgesteld en boos en heeft daarom besloten arbitrage in te zetten. Deze ‘commissie van wijzen’ komt voor 1 mei met haar advies. Dat is semi-bindend.

Acute financiële nood

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wilde voor 2021 en 2022 een fors incidenteel bedrag van het kabinet om de acute financiële nood van gemeenten te lenigen. Dat zou nog met het huidige kabinet geregeld moeten worden. Vanaf 2023 moeten er structurele afspraken komen. Daarover moet een nieuw kabinet beslissen, maar een voorstel van een mix aan maatregelen en budget moet klaarliggen voordat de onderhandelingen voor een nieuw kabinet beginnen.

Contouren

Donderdag was er een zogeheten bestuurlijk overleg met een brede kabinetsdelegatie en de VNG. ‘We zouden daar de contouren moeten krijgen van hoe we met het AEF-rapport zouden omgaan’, aldus de Utrechtse jeugdwethouder Eelco Eerenberg (D66) namens de VNG. AEF heeft vorig jaar de gemeentelijke tekorten op de jeugdzorg in kaart gebracht en geconcludeerd dat gemeenten structureel 1,7 miljard euro tekortkomen. ‘Het kabinet erkent het tekort, heeft alle begrip voor de moeilijke situatie van gemeenten en realiseert zich dat het jeugdstelsel piept en kraakt. Maar op dit moment ligt er nul euro’, aldus Eerenberg.

Arbitrage

Het VNG-bestuur besloot daarom later op de dag arbitrage in te zetten. Deze ‘commissie van wijzen’ moet op 1 mei met een semi-bindend advies komen. Zij moet zich buigen over twee vragen: hoe moeten de financiële problemen worden opgelost en welke afspraken moeten tussen kabinet en gemeenten worden gemaakt om te komen tot een toekomstbestendig jeugdstelsel. ‘Op 1 mei ligt er dan het AEF-rapport en het advies van de commissie van wijzen. Daar kun je als toekomstig kabinet niet van weglopen’, aldus Eerenberg. Wel wordt er, lopende de arbitrage, verder gepraat tussen kabinet en VNG, want de acute nood is hoog. ‘De wachtlijsten zijn lang en veel jongeren en hun ouders krijgen nu bij een acute hulpvraag nul op het rekest.’

Gigantisch probleem

Volgens Eerenberg erkent het kabinet die acute nood, ‘maar kennelijk wil het kabinet ze nu nog niet oplossen.’ De VNG stelt dat er voor zowel 2021 als 2022 zo’n 1,4 miljard euro bij moet. Dat is het door AEF berekende tekort minus de eerder toegekende 300 miljoen euro voor 2021 en 2022 door minister Hugo de Jonge (VWS, CDA) ‘We zijn echter helemaal niet toegekomen aan het praten over een bedrag. Het was “nul euro” punt.’ Evenmin is er gepraat over de mix aan maatregelen voor de jaren vanaf 2023. Hij benadrukt dat er sprake is van ‘een gigantisch structureel probleem’.

Geld noch perspectief

De VNG had erop gerekend dat het kabinet met een concreet voorstel tot financiële compensatie voor in ieder geval de korte termijn zou komen. ‘We willen geld van dit kabinet of een perspectief daarop, zodat we als gemeenten weten waar we aan toe zijn.’ Het werd geen van beiden. De gemeenkoepel is teleurgesteld en boos, aldus Eerenberg. Zelf denkt hij ook aan de kwetsbare gezinnen die nu niet geholpen kunnen worden. Hij refereert daarbij aan het onderzoek van de Nederlandse GGZ van eerder deze week. Daaruit blijkt dat de druk op de acute jeugd-ggz hoog is. Veel kinderen en jongeren die acute intensieve hulp nodig hebben, kunnen die niet krijgen. Het gaat om kinderen met ernstige klachten zoals suïcidaliteit, eetstoornissen en depressie. Er is directe politieke actie nodig, stelde de Nederlandse GGZ woensdag. ‘Het repareren van de decentralisatie en de ondersteuning aan de jeugd kan niet wachten tot na de verkiezingen of op een nieuw kabinet.’