Raadslid Eijsden-Margraten begrijpt motie van treurnis niet

Een motie van treurnis, waarin zij werd beticht van ongegronde publieke beschuldigingen en/of impliciete insinuaties gericht op bestuurders en ‘mogelijk smaad en laster’. Raadslid Hanneke Koene (ODE) in de gemeente Eijsden-Margraten kreeg die op 20 februari aan haar broek. Dat was niet alles. Ook zou zij stelselmatig uitingen doen die vallen onder ‘pesten op de werkvloer’, waardoor zij een ‘onveilige werksituatie’ zou creëren voor raadsleden, het college én het ambtelijk apparaat.

Motie van treurnis

De door het CDA ingediende motie kreeg steun van 15 van de 18 aanwezige raadsleden, waarmee die was aangenomen. De motie roept de voorzitter van de raad op een (extern) onderzoek in te stellen of er sprake is van een schending van de gedragscode van de raad. Koene weet dat ze een kritisch raadslid is, maar dit zag ze niet aankomen. ‘Ik weet niet waar het op is gebaseerd.’ De vrijdag voor de raadsvergadering werd ze gebeld door CDA-fractievoorzitter Nadine Steijns-Huids die haar vertelt dat de coalitiepartijen een motie van treurnis tegen haar wil indienen naar aanleiding van een post op Facebook.

Bordje bij fietspad

In die post van eerder die maand had Koene een foto geplaatst van een kei met daarop een bordje met de naam van wethouder Jos Custers (CDA). Erboven stond geschreven dat er een nieuw fietspad was gerealiseerd. Ze verweet de wethouder ‘zelfverheerlijking’. Ze vond het pronken met andermans veren. Daarbij vergeleek ze dit project met een levensgevaarlijke T-splitsing bij Margraten, waar de provincie iets aan zou moeten doen, en waar dodelijke ongelukken zijn gebeurd, ‘ook tijdens zijn portefeuilleperiode openbare ruimte’. Als de wethouder daar een rotonde voor elkaar had gekregen, ‘dan was dat knap geweest’. En dan had Custers een dergelijk bordje wel mogen krijgen, schreef ze in een latere post

Motie 'onvoorstelbaar'

Mensen die op de foto reageerden interpreteerden dat ook als zodanig, maar een aantal raadsleden interpreteerden het anders, namelijk dat zij de schuld van de dodelijke ongelukken in de schoenen van de wethouder schoof. ‘Dat is uiteraard nooit mijn bedoeling geweest.’ Daarop heeft ze de post ook verwijderd. Tijdens de raadsvergadering bleek de bewuste post niet eens te worden genoemd in de tekst van de motie van treurnis. De motie werd pas op het laatste moment zichtbaar, zegt Koene, en bleek breder over haar ‘gedrag’ te gaan. ‘Onze partijvoorzitter is strafrechtadvocaat en die weet dat je zulke termen niet zomaar naar iemands hoofd kunt gooien. Ik kon de werkelijke inhoud van de motie pas later tot me door laten dringen. Ik vond het echt onvoorstelbaar.’

Motie is 'monstrum'

De motie werd niet alleen gesteund door de drie coalitiepartijen CDA, EML en VVD, maar ook door PRO, een politieke samenwerking tussen PvdA, GroenLinks en mensen van andere progressieve partijen. Koene was in september 2021 uit PRO gestapt, omdat ze zich ‘niet meer thuis voelde’ in die groep, waarna ze voor GroenLinks de raadsperiode afmaakte. De enige uit die PRO-fractie die niet voor de motie van treurnis stemde was raadslid Franklin Boon (voorheen D66). Hij noemt de motie tijdens de raadsvergadering een ‘monstrum’ en termen die in de motie worden gehanteerd, zoals ‘onveilige werksfeer’, vindt hij 'erg overdreven'. ‘Aanvankelijk had de motie zelfs als bewoording: motie van walging en treurnis. Waar zijn we in godsnaam mee bezig?’

Een 'soort tribunaal'

Volgens Boon, een van de twee raadsleden die de motie niet steunden (Koene onthield zich van stemming, WB), is een motie niet bedoeld om een collega te ‘muilkorven’ en voor ‘een soort tribunaal te slepen: dit mag je wel en dit niet zeggen’. ‘We hebben allemaal onze eigen vorm van denken en werken. Koenen is soms zeer tegendraads of erg moeilijk te volgen, maar ook een zeer constructief raadslid dat beter dan gemiddeld goed voorbereid is en kritische vragen stelt. Als we dit aannemen, dan rekken we de staatsrechtelijk formulering van de middelen van de raad erg op.’

Emoties in de raad

De fractievoorzitters die de motie ondersteunden en burgemeester Alain Krijnen weigeren tijdens het nog lopende onderzoek vragen van Binnenlands Bestuur over de achtergrond van de motie te beantwoorden en verwijzen naar de raadsvergadering waarin deze is ingediend. In die vergadering lijkt de emotie toch vooral te liggen op de Facebook-post van Koene, terwijl die dus niet wordt genoemd in de motie. Namens indiener CDA zegt raadslid Roger Ritzen dat raadsleden ‘niet van suiker zijn’ en ook ‘tegen een stootje kunnen’. ‘Maar het is goed om dit op de agenda te zetten: behandel elkaar, zoals je zelf ook behandeld wilt worden.’ Daarna verwijst hij naar de FB-post van Koene. ‘Met deze vrijheid van meningsuiting zijn wij het niet eens.’

Kritisch binnen fatsoensnormen

Ook zegt Ritzen appjes te hebben ontvangen van inwoners, collega-raadsleden en fractiegenoten. ‘Allemaal met vraagtekens bij de wijze waarop een bestuurder wordt aangevallen, want zo wordt het ervaren.’ Er zouden zelfs termen als ‘stuitend’ en ‘walgelijk’ zijn doorgegeven. De fractie kon niet anders dan Koene erop aanspreken. Raadslid Sander Coninx van coalitiegenoot EML voegt eraan toe dat de raadsleden met de motie duidelijk willen maken dat zij waarde hechten aan de gedragscode. ‘Kritisch zijn mag als raadslid, maar wel binnen de afgesproken fatsoensnormen.’ Coninx viel bijna van de bank toen hij de Facebook-post las. ‘De burger is hier niet mee gediend. Van gezond verstand en fatsoen is helaas geen sprake meer. Dit is politiek op basis van wantrouwen.’

Een zwaar hart

‘Met een deel van de fractie hebben wij deze motie mede-ingediend’, begint PRO-fractievoorzitter Sjanne Quellhorst haar bijdragen. ‘Dat was met een zwaar hart.’ Na interne discussie in de fractie was de overweging om de motie toch mede in te dienen dat ‘de politiek vaak een onveilige werkomgeving is’. ‘Je wilt wel aanmoedigen dat mensen, jongeren politiek actief worden. Je wilt dan ook het goede voorbeeld geven, dat het er respectvol aan toegaat, de dialoog voeren, naar elkaar luisteren. Dat gebeurt op dit moment niet voldoende in deze gemeenteraad. Op het doen van uitspraken richting personen is de voorzitter terecht heel streng. Het is daarom dat een deel van de fractie deze motie, met een zwaar hart, mede-indient.’

Onbeduidend berichtje

De opening van de reactie van Koene kon ook weer op emotionele reacties rekenen van andere raadsleden. ‘Deze motie heeft natuurlijk weinig te maken met wat op Facebook staat. Dat is een boos, maar in feite onbeduidend berichtje, waar normaal gesproken vandaag al niemand meer naar zou kijken. Waarom heeft uw raad dan die drang om het zo groot te maken?’ Koene wijst erop dat een Facebook-bericht niet haar normale manier van uiten is en dat ze in andere uitingen, zoals in haar columns, nooit op de persoon speelt. ‘Wel vind ik dat, wanneer je openbaar functioneert, je ook moet kunnen verdragen dat je openbaar wordt aangesproken. Dus ja een wethouder, burgemeester, raadslid of fractie komt wel eens voorbij. Overigens zelden met naam.’

Raad als wapen gebruiken

Koene zit tien jaar in de raad en is van plan de raadsperiode vol te maken. ‘Ik druip niet af.’ Haar fractie vermoedt dat de werkelijke reden voor de motie dossiers zijn waar Koene zich in vastbeet, zoals het dossier Poort van het Heuvelland. Daarin komen volgens haar zaken boven die ernstige vragen oproepen. 'De wethouder die daar nu over gaat zit al bijna dertig jaar, dat is een hele geschiedenis in die wereld.’ Vreemd vindt ze ook dat, behalve de raad, niemand negatief op de Facebookpost heeft gereageerd. 'Als je naar de tijdlijn kijkt, komt de eerste reactie uit het college voort. De burgemeester waarschuwde me daags erna dat het "heel groot" kon worden. Op dat moment was de raad nog niet in beeld. De fractievoorzitter van het CDA belde mij pas tien dagen later. Zij zei dat in het coalitieoverleg tot de motie is besloten en daar zitten de wethouders bij.’ Koene kan het niet bewijzen, maar veel wijst er volgens haar op dat het initiatief voor de motie uit het college komt. Dat zou heel erg zijn, zegt ze. ‘Dan laat de raad zich als wapen gebruiken om een onwelgevallig raadslid uit te schakelen.’

Raadslid 'vogelvrij'

Volgens Koene is de burgemeester hetzelfde standpunt toegedaan over de Facebook-post als de raadsleden die de motie steunden. 'Dat heeft hij gezegd tegen diverse mensen, waaronder onze partijvoorzitter.' Inmiddels heeft Krijnen een onderzoek naar haar gedrag ingesteld. Koene heeft hem al geschreven dat ze ‘in deze’ het vertrouwen kwijt is in zijn onafhankelijkheid en in die van de griffie. Ook heeft ze hem laten weten dat ze zich niet veilig meer voelt bij hen. Koene weet dat ze juridisch niets verkeerds heeft gedaan, maar heeft onlangs wel een advocaat in de arm genomen. Emotioneel laat het haar allemaal niet onberoerd. Ze verdient haar brood met schrijven en de gang van zaken kostte haar al een klant. ‘Dit blijft mij achtervolgen. Ik word genoemd als iemand die pest op de werkvloer. Het is niet waar en het is ongelooflijk dat mensen dat zonder bewijslast kunnen stellen. Burgemeesters en wethouders worden beschermd, maar een raadslid mag je blijkbaar aan de haren achter het paard binden en door de straat sleuren.’