Statenleden gruwen van grimmig politiek klimaat

In de afgelopen vier jaar vertrokken 130 van de 570 Statenleden, iets minder dan een kwart en weer iets meer dan de periode daarvoor. Wat bewoog de vertrekkers? En is het een probleem?

Killing

‘Ik begon me te schamen. Hoorde ik hierbij?’ Bouwien Rutten stapte begin 2021 uit de Provinciale Staten van Overijssel, van de ene op de andere dag. ‘De grimmigheid in de Staten nam toe en de persoonlijke aanvallen leken steeds gewoner te worden.’ Rutten was zes jaar CDA-Statenlid, waarvan de laatste twee jaar fractievoorzitter. Ze is bepaald niet de enige die tussentijds vertrok. Overijssel zwaaide liefst zestien van de in totaal 47 Statenleden vervroegd uit. ‘Ik vermoed dat de sfeer ook bij andere vertrekkende Statenleden een rol speelde. Als je minder bestand bent tegen het steekspel, en ik kwam minder sterk in mijn schoenen te staan door privéomstandigheden, kan het killing zijn.’

De druppel

Al stopte ze twee jaar geleden, met onmiddellijke ingang, het moment herinnert ze zich levendig. Forum voor Democratie kwam vier jaar geleden vanuit het niets met zes zetels in de Staten. ‘Daar kwam al snel een eerste afsplitsing van, toen nog een en uiteindelijk bleef er één Forummer over. Vervolgens moesten we stemmen over alle nieuwe fractievergoedingen. Dat we daar zo veel tijd aan gingen besteden, met de volledige Overijsselse Staten, vond ik tekenend voor hoe zinloos we bezig waren en hoever we waren afgedreven van ons wezenlijk doel: zorgen voor een betere provincie. Het was voor mij de druppel.’

Versnippering

De versnippering zorgde volgens Rutten voor een onwerkbare situatie. ‘Hoe meer fracties er kwamen, hoe meer iedereen zijn eigen gang ging. Terwijl het interessante van ons werk juist is dat je elkaar probeert te vinden ondanks de verschillen. Zo hadden wij met de Partij voor de Dieren geregeld een mooie samenwerking. Maar zeker kleine fracties stonden daar amper voor open. ‘Je doet maar wat je wilt, onze mening blijft ongewijzigd’, kregen we vaak van ze te horen.’

Bedreigingen

Grimmiger wordt het voor Statenleden ook buiten de Statenzaal. ‘Zestig procent heeft te maken gehad met agressie of bedreiging,’ zegt Harold van de Velde, voorzitter van beroepsvereniging Statenlidnu. ‘Statenleden zijn vanuit de luwte op de eerste rang beland.’ Door sociale media en, volgens Van de Velde, door dossiers die het rijk bij provincies neerlegt, zoals stikstof en energie. Omgaan met agressie is inmiddels een vast onderdeel geworden van het inwerkprogramma dat Statenlidnu samen met Statengriffies heeft gemaakt.

Hogere vergoeding

Van de Velde vindt het problematisch dat een kwart tussentijds vertrekt. ‘Je krijgt het werk pas echt goed door na het derde jaar. En ervaring is voor veel dossiers echt belangrijk’, zegt hij. ‘We kunnen wel wat beter voor onze provinciale vertegenwoordigers zorgen.’ De beroepsvereniging pleit al langer voor meer fractieondersteuning, voor een slimmere informatievoorziening en voor een hogere vergoeding. Met een actueel resultaat: eind januari maakte het kabinet bekend de vergoeding voor Statenleden te willen verhogen van 1.329 naar 1.895 euro bruto per maand.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 3 van deze week.(inlog)