VNG: wietexperiment nu praktisch onuitvoerbaar

Bij de VNG heersen grote twijfels over de praktische uitvoerbaarheid van het wietexperiment. Volgens de vereniging moeten gemeenten zelf kunnen bepalen of ze het ingezetenencriterium willen toepassen en moet er een toets in de AMvB komen om te bepalen of coffeeshops kunnen en willen meedoen. Deze bezwaren wil de VNG bespreken tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer.

Ingezetencriterium vrijlaten
Volgens de VNG hebben goede gesprekken met de ministers over de vormgeving van het experiment geleid tot aanpassingen die het wetsvoorstel ten goede komen, zoals het zwaarwegende advies van de burgemeester over de teellocatie en meer aandacht voor preventie. Maar het vasthouden aan het ingezetenencriterium leidt tot veel praktische problemen voor grensgemeenten. Die kunnen beter zelf bepalen of zij verkoop van wiet alleen toestaan aan inwoners/pashouders of ook aan buitenlanders. In de huidige opzet zijn die laatste genoodzaakt de clandestiene markt te bezoeken. ‘Gemeenten zitten niet te wachten op overlast rond coffeeshops en kunnen de noodzaak prima zelf beoordelen.’

Haalbaarheidstoets voor coffeeshops
Verder is het lastige aan de eis van het kabinet dat alle coffeeshops in een deelnemende gemeente mee moeten doen dat gemeenten volgens de VNG instrumenten missen om te kunnen toetsen of coffeeshops mee willen en kunnen doen. Een dergelijke toets zou daarom in de AMvB moeten worden opgenomen. Eerder liet Amsterdam al weten dat het voor vele tientallen coffeeshops niet haalbaar is om aan de proef mee te doen. De stad vindt wel dat Amsterdam niet mag ontbreken in het experiment.

Vrees voor te weinig deelnemers
Namens de VNG liet burgemeester Theo Weterings van Tilburg tegenover EenVandaag weten dat hij verwacht dat weinig gemeenten zullen meedoen met de proef, nu de voorwaarden bekend zijn. Hij vraagt zich af of er bij te weinig deelnemende gemeenten wel conclusies kunnen worden getrokken uit het experiment. ‘Als te weinig gemeenten meedoen, is het experiment gedoemd te mislukken.’ Volgens hem mag het deelnemen van een gemeente echer niet afhangen van het feit of een coffeeshophouder wel of niet wil meedoen. ‘Probleem is dat ik geen middelen heb om een coffeeshop te sluiten als die niet wil meedoen.’

Aboutaleb: proef zo niet in grote steden
Volgens de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb heeft de proef geen kans van slagen in de grote steden als het kabinet de eis dat alle coffeeshops moeten meedoen handhaaft, zei hij tegen het ANP. ‘Het kabinet moet dan van tevoren weten dat deze proef in de grote steden niet gehouden zal worden.’ Zijn gevoel zegt dat bij het kabinet een oud adagium uit de wetenschap speelt: ‘Je pakt een vlieg, maakt hem vleugellam en gaat bewijzen dat hij niet kan vliegen.’ Hij wijst erop dat nu een groot deel van zijn politiecapaciteit wordt ingezet rond ‘cannabis’. ‘Dat is het achterna zitten van een spook dat je niet kunt vangen.’

Hoorzitting Tweede Kamer
De VNG wil in een hoorzitting in de Tweede Kamer aandacht vragen voor deze essentiele punten. Om tot een praktisch uitvoerbaar experiment met bruikbare resultaten te komen zou de Tweede Kamer het voorstel op de genoemde punten moeten wijzigen. Ook andere partijen zouden hun visie kunnen geven op het voorstel.

'Experiment begint pas half 2021'
In een analyse komt de Volkskrant tot de conclusie dat het wietexperiment pas halverwege 2021 begint. En dan is het kabinet al uitgeregeerd, want in maart van dat jaar staan de volgende Tweede Kamerverkiezingen gepland. Met andere woorden: van uitstel zou heel goed afstel kunnen komen. De krant wijst erop dat de Tweede Kamer in 2017 vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen nog het initiatiefwetsvoorstel van Vera Bergkamp (D66) voor legalisering van wietteelt en – verkoop aannam. In de formatie gingen de andere partijen vervoglens akkoord met een experiment met gereguleerde wietteelt.

Bergkamp: Afspraak is afspraak
De Eerste Kamer, waar een meerderheid voor het initiatiefwetsvoorstel leek, heeft vervolgens de behandeling ervan stopgezet. Daarmee is het experiment voor VVD, CDA en CU een vluchtroute, namelijk voorlopig uitstel, concludeert de krant. Nu het experiment ook nog eens later begint zou afstel daarna best mogelijk kunnen zijn. D66-Kamerlid Vera Bergkamp was vandaag niet bereikbaar voor commentaar. In de Volkskrant zegt ze erop te vertrouwen dat ‘de eerste gereguleerde joint nog deze kabinetsperiode wordt gerookt’. Ze noemt de planning ‘spannend’, maar: ‘Afspraak is afspraak: tijdens deze periode start het experiment. Ik ga ervan uit dat dat lukt. Daar houd ik de coalitie aan.’