'Ministeries betaalden bijna 4 ton aan Woo-dwangsommen'

De twaalf ministeries betaalden de afgelopen anderhalf jaar in totaal 386.200 euro aan dwangsommen wegens trage besluiten over informatieverzoeken, schrijft NRC. De ministeries wijten dit met name aan onderbezetting. Journalisten die er ervaring mee hebben, zeggen dat dwangsommen geen effectief middel zijn om stukken alsnog snel te krijgen.

Alle overheidsinformatie openbaar

Iedere Nederlander kan met een beroep op de Wet open overheid (Woo) overheidsdocumenten opvragen (voorheen was dit de Wet openbaarheid van bestuur, kortweg Wob). Op enkele gronden kan de overheid informatie weigeren, maar het besluit mag niet te laat komen. Niet alle journalisten vinden de dwangsommen effectief. Joost Oranje, coördinator onderzoeksjournalistiek bij NOS Nieuws en Nieuwsuur, vertelt NRC dat ministeries om de bedragen ‘lachen’.

De oorspronkelijke bedoeling van de Wob en de Woo, vertelt Oranje, was om alle overheidsinformatie openbaar te maken, met enkele uitzonderingen. ‘In de praktijk zoeken overheden actief naar weigergronden, die ze vaak ruim interpreteren.’ Er passen volgens hem nuances bij het verhaal, zoals de onderbezetting, maar ‘in zijn algemeenheid zie ik in het overheidsapparaat niet een dwingende overtuiging dat overheidsinformatie van ons allemaal is’.

Naar de rechter

De situatie verschilde in de betreffende periode per ministerie. Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hoefde van 1 januari 2021 tot 20 juli jl. als enige niets te betalen en Infrastructuur en Waterstaat (I&W) betaalde het meest: 93.650 euro. Ministeries benadrukken hun goede bedoelingen: I&W zegt het aantal medewerkers te hebben uitgebreid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport nam zeventig extra juristen aan om de verzoeken te behandelen.

De dwangsomcijfers zeggen niet alles over hoe vaak de beslistermijn wordt overschreden. Volgens de Open State Foundation is de overheid in 80 procent van de gevallen te laat. De cijfers van de ministeries hebben dan ook betrekking op slechts een klein aantal procedures. Wie niet op tijd de informatie krijgt, kan naar de rechter stappen, maar lang niet iedereen doet dat. Bedragen worden ook niet altijd opgeëist.