Kamer ziet brood in ‘A- of B-gemeenten’

Wij willen A-gemeenten met een volledig takenpakket en B- gemeenten die voor een smaller pakket gaan’, zegt PvdA-Kamerlid Pierre Heijnen. De twee grootste regeringspartijen, CDA en PvdA, én de twee grootste oppositiepartijen, VVD en SP, waren het woensdag in het Kamerdebat helemaal eens met elkaar. Taakdifferentiatie voor gemeenten biedt de uitgelezen kans om uit de zogeheten decentralisatieparadox te komen.

Deze schijnbare tegenstelling wordt veroorzaakt door de overheveling van taken van rijk naar gemeenten. Tal van gemeenten blijken vervolgens niet zelf in staat de grotere hoeveelheid aan taken uit te voeren. Ze kiezen dan voor samenwerkingsverbanden, maar worden vooral tot herindeling en fusie gedwongen. ‘Als dat doorgaat, eindigen we bij honderdvijftig gemeenten en dat willen we niet’, aldus Heijnen. Hij kwam daarom met het voorstel van A-gemeenten met een volledig takenpakket en B-gemeenten met een kleiner pakket die een deel van hun taken laten uitvoeren door grotere gemeenten. ‘Er is niets op tegen als Wassenaar of Rijswijk de sociale werkvoorziening door Den Haag laten doen’, aldus Heijnen.

Controleren

De fracties van CDA, VVD en SP vielen Heijnen bij. ‘Wij zijn voor taakdifferentiatie. Het succes van decentralisatie hangt af van de bereidheid tot differentiatie’, aldus CDA-Kamerlid Eddy Bilder. ‘Ik ben voorstander geworden van taakdifferentiatie. Niet elke gemeente hoeft hetzelfde te doen’, zei VVD-Kamerlid Willibrord van Beek.

SP-Kamerlid Ronald van Raak: ‘Waarom zouden kleine gemeenten in Friesland en Groningen net als grote gemeenten als Amsterdam en Rotterdam een taak als de jeugdzorg moeten doen? Wij zijn voor taakdifferentiatie.’ Wat de PvdA betreft betekent taakdifferentiatie dat de democratische controle ook overgaat naar de gemeente die de taak van de kleinere gemeente overneemt. De andere partijen zijn daar geen voorstander van. Volgens Heijnen predikt hij niets revolutionairs omdat gemeenteraden van centrumgemeenten nu al het beleid voor daklozenopvang in buurgemeenten controleren.

Het kabinet ziet niets in het plan van de Kamer. ‘Wij zijn absoluut geen voorstander. Het kan niet zo zijn dat de verantwoordelijkheid van de ene gemeente kleiner is dan die van de andere. U holt zo ook de verantwoordelijkheid van de gemeenteraad uit en maakt een rommeltje van het Huis van Thorbecke’, reageerde minister van Binnenlandse Zaken Guusje ter Horst (PvdA).

CDA-kamerlid Eddy Bilder bepleitte een door zijn partij gefiatteerd vetorecht voor individuele gemeenten bij herindeling. ‘Wij zullen niet instemmen als een gemeente tegen haar zin tot herindeling wordt gedwongen.’ Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken, Ank Bijleveld (CDA) houdt echter vast aan het regeerakkoord. ‘Ik wil mij helemaal houden aan de afspraak dat één gemeente een herindeling niet kan tegenhouden.’

Bilder pleitte ook voor een eigen belastinggebied voor provincies en kreeg steun van de SP, terwijl de VVD zijn voorstel afwees. ‘Als er iets wegvalt zoals de provinciale opcenten op de motorrijtuigenbelasting kiezen wij liever voor compensatie via het Provinciefonds’, aldus Van Beek.