‘Niets is voor mij routine’

Annette Bronsvoort miste elke politieke ervaring. Toch zag de gemeenteraad van Oost Gelre in haar de ideale burgemeester. Als topvrouw bij het Openbaar Ministerie stond ze garant voor integriteit en onafhankelijkheid. En daar was de raad op uit.

Begin deze maand nam Annette Bronsvoort een kijkje bij het Over de Top Festival in Lichtenvoorde, deze week was het Wolcorso in Lievelde aan de beurt en volgende week rijdt ze naar de ouderensoos in Dorpshuis ‘t Kempken in Harreveld. De kersverse burgemeester gaat deze zomer langs bij de inwoners van ‘haar’ Oost Gelre. ‘En vanmiddag feliciteer ik een echtpaar met hun 65-jarig huwelijk. Dat vind ik prachtig en eervol. Het is fijn dat mensen het op prijs stellen dat de burgemeester langskomt. Je hoort de verhalen van vroeger en ziet de trouwfoto uit 1949. Ik wil dat mensen mij op een leuke manier leren kennen. Je moet verder kijken dan de inwoners die zich toch wel melden. Oost Gelre zocht een toegankelijke burgemeester, nou die hebben ze gevonden.’

Annette Bronsvoort (54) werkte jaren als officier van justitie in het noorden des lands en kreeg landelijke bekendheid als hoofdofficier van justitie in de moordzaak van Marianne Vaatstra. Onder Bronsvoorts leiding werd eind 2012 de moordenaar van het meisje in het Friese dorp Oudwoude opgepakt. Een jaar later besloot Bronsvoort dat het na 23 jaar justitie genoeg was geweest.

Op een terras aan de Markt in Lichtenvoorde zegt Bronsvoort: ‘Het burgemeestersidee kwam op toen ik mij als hoofdofficier in Friesland ook met lokale veiligheidszaken ging bezighouden en met burgemeesters in contact kwam. Ik merkte wat een enorm leuk vak het burgemeesterschap eigenlijk is. Je bent zó in contact met alles wat om je heen speelt. Ik schoof het wat weg, praatte er wel met mensen over en uiteindelijk stuurde ik vorig jaar herfst mijn sollicitatiebrief voor de burgemeesterspost in Oost Gelre naar de commissaris van de koning in Gelderland.’

Al die jaren speelde de politiek voor (hoofd)officier van justitie Bronsvoort geen rol. Geen lid van de gemeenteraad in Assen, zelfs geen penningmeester van een lokale afdeling. ‘Ik ben pas vorig jaar lid geworden van de PvdA. Als je bij het Openbaar Ministerie werkt, en ik zeg erbij, dat is mijn persoonlijke opvatting, dan moet je geen uitgesproken politiek profiel hebben. Ik kan mij goed voorstellen dat het voor iemand bij het OM leuk is om in de lokale samenleving politiek werk te doen, maar ik vind toch dat je als OM’er het algemeen belang dient en dat daar geen raadslidmaatschap bij past. Ik wilde mijn werk kunnen doen zonder dat men zou zeggen: “Oh, daar heb je die PvdA’er weer.” Ik wilde mijn handen vrij houden en neutraal kunnen opereren.’

Streepje voor
Totdat Bronsvoort dus de profielschets voor de nieuwe burgemeester van de Achterhoekse gemeente Oost Gelre onder ogen kreeg. Op haar lijf geschreven. Ze had als vrouw zonder bestuurlijke ervaring een streepje voor. Commissaris van de koning Cornielje vroeg tijdens een bijzondere raadsvergadering in Groenlo (het gemeentehuis van Oost Gelre staat in Lichtenvoorde, de raad vergadert in Groenlo) vrouwen uitdrukkelijk te solliciteren. Van de 56 gemeenten in Gelderland werden er maar zes door vrouwen aangevoerd. Te weinig, aldus Cornielje. Nergens in de profielschets stond dat de nieuwe burgemeester bestuurlijke en/of politieke ervaring moest hebben. ‘Als we toch een accent willen leggen, hechten wij grote waarde aan integriteit en onafhankelijkheid’, meldde de vertrouwenscommissie. ‘Helemaal mijn sterke punten’, lacht buitenstaander Bronsvoort. De gemeenteraad droeg haar op 14 januari unaniem voor als hun nieuwe voorzitter en boegbeeld van de gemeente.

‘Mevrouw Bronsvoort heeft geen politieke ervaring’, meldde de gemeente Oost Gelre nog dezelfde dag bijna triomfantelijk in haar persbericht over de voordracht van de nieuwkomer uit Assen. Politiek Den Haag mag pleiten voor meer zij-instromers in het burgemeestersambt, gemeenteraden kiezen steevast voor een kandidaat uit het bestuurlijke circuit. De raad van Oost Gelre dus niet.

Burgemeester Bronsvoort: ‘De commissaris van de koning is heel bewust op zoek naar buitenstaanders. Dat doet hij al een hele tijd. Zo krijg je een bont gezelschap aan bestuurders en een goede afspiegeling van de samenleving. Maar het is natuurlijk de gemeenteraad die zijn burgemeester kiest. Welk type burgemeester willen ze? Toen ik solliciteerde, was er ook een vacature in de buurgemeente van Oost Gelre, Berkelland. Zij wilden heel nadrukkelijk een ervaren burgemeester. Dat werd uiteindelijk de burgemeester van Rhenen.’

Geen koekenbakker
Oost Gelre koos weliswaar niet voor een in het lokaal bestuur gepokt en gemazeld politicus, maar koos ook geen koekenbakker. Een hoofdofficier van justitie is van alle markten thuis, zegt Annette Bronsvoort. ‘Je bent stressbestendig en kunt beslissingen nemen. Ik heb bij het OM ook leren inzien dat je moet samenwerken om een probleem op te lossen.’

En niet onbelangrijk: een hoofdofficier van justitie heeft ervaring op het gebied van openbare orde en veiligheid, de belangrijkste portefeuille van de burgemeester. Burgemeester Bronsvoort: ‘Je kunt een managementteam van een parket en B en W van een gemeente niet helemaal met elkaar vergelijken. Het OM is een hiërarchische organisatie en daar moet je je als hoofdofficier ook met operatiën bezighouden, als burgemeester niet, maar de rol van facilitator in beide colleges ligt mij van nature. Als hoofdofficier heb ik vooral mijn best gedaan om anderen in positie te brengen. Dat moet je als burgemeester ook. Ik ben mij ervan bewust dat ik niet op het terrein van de wethouders moet komen. Het is mijn taak om ervoor zorgen dat we goede besluiten nemen en dat alle partijen de kans krijgen om hun zegje te doen. Voor een goed functionerend college moet je mensen hun successen gunnen.’

Oud-hoofdofficier van justitie Bronsvoort was een maand burgemeester van Oost Gelre, toen D66 in een commissievergadering het nulbeleid in de Achterhoekse gemeente aan de kaak stelde. Je kunt als gemeente wel coffeeshops verbieden, maar wat als er in Groenlo vijftien huisdealers zitten en nog eens een paar mobiele dealers rondlopen? Is een coffeeshop dan geen oplossing, vroeg raadslid Janssen zich af.

Bronsvoort gaat er een notitie over schrijven. Wat ze vindt van een coffeeshop in Groenlo, weten we nu al: ‘Er komt geen shop. Wat moet je met een coffeeshop als je er ook al een in Winterswijk hebt en drie in Doetinchem? Maar de laatste notitie van de burgemeester is een paar jaar oud en dan is het goed om alles op een rijtje te zetten. Als een raadslid zegt dat er op veel plekken wordt gedeald, dan moet je daarop ingaan.’

100-dagengesprek
Over een paar weken houdt het presidium van de gemeenteraad burgemeester Bronsvoort tegen het licht in het 100-dagengesprek. De eerste vraag: ‘Hoe bevalt het?’ Vast een voorproefje: ‘Uitstekend, enorm leuk. Ik ben op een heel mooi moment begonnen, tegelijk met een nieuw college. Voor iedereen een nieuwe start. Bijzonder zijn de ontmoetingen met de inwoners van de gemeente, maar net zo bijzonder was de eerste keer dat ik de gemeenteraad voorzat. Plankenkoorts niet, wel gezonde spanning, absoluut. Nu is die spanning er nauwelijks meer.’

In de bijbel (Job 1:1-22) mag het de Heer zijn die geeft en neemt, in gemeenteland is dat uiteindelijk de gemeenteraad. De politieke arena ligt bezaaid met de lijken van burgemeesters en wethouders die met deze waarheid werden geconfronteerd. Burgemeester Bronsvoort: ‘Je moet geluk hebben met een gemeenteraad. En dat heb ik. Wat je zelf kunt doen, en moet doen, is investeren in je relatie met de gemeenteraad. Je moet ervoor zorgen dat iedereen tot zijn recht komt en gelijk wordt behandeld. Door boven de partijen te staan en geen politiek te bedrijven, kweek je vertrouwen. Dat zien raadsleden terug in de raadsvergaderingen, maar ook in de manier waarop je in staat bent om het college tot een goed functionerend team te maken. En hoe ga je om met integriteit? De gemeenteraad moet je daarin blindelings kunnen vertrouwen.’

Commissaris Cornielje zei tijdens de bijzondere raadsvergadering in Groenlo ook dat de nieuwe burgemeester wat te doen moest hebben. ‘Geef hem of haar een portefeuille.’ Burgemeesters die zich vervelen, gaan hun wethouders maar voor de voeten lopen.

Annette Bronsvoort heeft externe betrekkingen gekregen. Ze zegt: ‘Ik heb met die portefeuille gelukkig veel te doen. Ik gedij ook het beste als er veel te doen is. De agenda moet goed zijn gevuld en er moeten volop uit­dagingen zijn. Samenwerking tussen de plattelands­gemeenten en samenwerking binnen de Euregio zijn essentieel. Ik ben voorgedragen voor een Euregio­commissie, maar daar is vanuit meer gemeenten belangstelling voor. Ik zou er graag in komen. Als je een cirkel om Oost Gelre trekt, heb je net zo veel grond­gebied binnen als buiten Nederland.’

Later die verre blik, dezer dagen draait het toch vooral om de praktische kneepjes van het ambacht. De theorie volgt later wel in het burgemeestersklasje. Bronsvoort: ‘Ik ben nieuw in het vak en moet alles nog onder de knie krijgen. Niets is voor mij routine.’

Burgemeester Bronsvoort waakt over de relatie met de streekgemeenten en de oosterburen, maar ook, en vooral, over die tussen de gemeente en de 29 duizend Oost Gelrenaren. Die van alles organiseren. Overal langs de N18 staan borden in het weiland waarop de gekste happenings worden aangeprezen. ‘Oost Gelre is bij uitstek een evenementengemeente’, zegt burgemeester Bronsvoort trots.

‘Je staat er versteld van wat hier allemaal wordt georganiseerd door buurten en kernen. Bloemencorso’s, zomermarkten, het spektakelweekeind in Marienvelde, de Zwarte Cross in Lievelde. Mensen zijn vreselijk actief voor elkaar en voor de samenleving. Een glas is hier half vol en nooit half leeg. Je moet hier als burgemeester niet stijf langs de kant gaan zitten. Je doet mee.’

CV
Annette Bronsvoort (Hengelo, Overijssel, 1959) studeerde rechten in Groningen. Na haar studie werd ze advocaat in Assen. Na zes jaar advocatuur verhuisde Bronsvoort in 1990 naar het Openbaar Ministerie, in Groningen, waar ze verschillende functies bekleedde. Ze was van 2006 tot 2013 hoofd­officier in Friesland. Binnen het parket Noord Nederland werd ze plaatsvervangend hoofdofficier van justitie. De laatste maanden deed ze een klus voor de centrale verwerkingseenheid in Utrecht. Bronsvoort werd op 3 april geïnstalleerd als burgemeester van Oost Gelre.

‘Laat zien hoe geweldig je het doet’

Je bent premier, wat doe je?
Ik snap heel goed dat de oude verzorgingsstaat onbetaalbaar is en dat we in de richting van zelfredzaamheid moeten. Maar tegelijk moeten we een signaal afgeven dat we pal staan voor de zwakkeren in de samenleving. Ik merk tijdens mijn kennismakingsgesprekken dat mensen zich veel zorgen maken over de overheveling van taken van het rijk naar de gemeenten. Laten we ze in de steek? Wat gaat er eigenlijk gebeuren?

In een tijdmachine, waar naartoe?
Ik ben met een klassieke opleiding grootgebracht, maar ik hoef geen kijkje te nemen in de tijd van Julius Caesar. Ik ga de toekomst in. Dat is ook wel mooi voor een bestuurder. Die moet vooruit kijken. Het mag niet te futuristisch worden. Zo’n 75 tot honderd jaar de toekomst in, lijkt mij wel mooi. Hoe ziet de aarde er dan uit? Hebben we hem goed doorgegeven? Maar misschien is de wereld over honderd jaar wel totaal onherkenbaar hoor. Tien jaar geleden dacht ik: wie wil er nu internet op zijn telefoon? Nu kun je niet meer zonder. Het gaat door en dat is goed. De wereld wordt globaler. Wat nu veraf is, is straks heel dichtbij.

Mooiste land en stad (niet Nederland).
San Francisco. Onze zoon zat er negen maanden. Een mooi klimaat. Mooie omgeving. Intrigerend om te zien hoe mensen daar multicultureel samenleven en hoe dynamisch die samenleving aan de westkust is. Wat mij erg aanspreekt, is hoe trots Amerikanen op hun land zijn. Ik heb het geluk gehad om een cursus in Chicago te kunnen volgen. De trots waarmee docenten over hun vak vertellen. Laat zien hoe geweldig je het doet en wat je te bieden hebt. In de Achterhoek vindt men het noaberschap de gewoonste zaak van de wereld, maar dat is het niet. Achterhoekers moeten daar trots op zijn.