'Ik laat mij niet aan de kant zetten'

Jan Rijpstra hangt zijn ambtsketen aan de wilgen. Hij blikt terug op een bewogen burgemeesterschap. In zijn eerste jaren in Smallingerland was het pompen of verzuipen. ‘Ik ben blij dat ik toen met de vuist op tafel heb geslagen.’

Onrust

De moed zakte Jan Rijpstra in zijn eerste jaren als burgemeester van het Friese Smallingerland bij tijd en wijle in de schoenen. Waar was hij in hemelsnaam beland? ‘Waarom doe ik dit? Het hield maar niet op met de ellende en de onrust in de gemeentepolitiek. Ik had er geen slapeloze nachten van, maar ik was er wel voortdurend mee bezig.’

Vechter

Burgemeester Rijpstra (68) beet in de zure appel en ging door. ‘Want als ik ergens aan begonnen ben, dan wil ik het afmaken ook. Ik ben een vechter en ik laat mij niet aan de kant zetten. En als sportman kan ik trouwens ook niet tegen mijn verlies.’

Romantiek

Rijpstra  kreeg Smallingerland in het vizier, nadat hij moest stoppen als burgemeester van de fusiegemeente Noordwijk. Rijpstra: ‘Ik liet mij een beetje door romantiek leiden. Mijn wortels liggen in Fryslân. Mijn oom Hedzer was hier ook commissaris van de koningin.’ Een paar maanden na zijn vertrek uit Noordwijk wordt Rijpstra in 2019 op zijn 63ste burgemeester van Smallingerland.

Supermarkteigenaar

In die dagen deelt de Eerste Lokale Partij (ELP) de lakens uit in Smallingerland. Ze zijn bij de verkiezingen van maart 2018 met zeven raadszetels verreweg de grootste partij geworden en domineren de plaatselijke politiek. Gezicht van de partij is de voormalige supermarkteigenaar Yntze de Vries.

Kopje koffie

Rijpstra: ‘Kort na mijn aantreden zegt hij tegen me: “Het lijkt mij goed om iedere week even een kopje koffie te gaan drinken. Dan kan ik je bijpraten en behoeden voor uitglijders.” Ik zeg tegen hem: “Ik vind het aardig dat je je om mij bekommert, maar dat gaan we niet doen.” Hij had twee wethouders in het college en die moesten hem elke week vertellen wat ze hadden gedaan en gingen doen. Hoezo dualisme? Gaat het hier zo? Ja zo ging het hier. Ik vertelde de griffier, die heel zuiver op de graat is, dat ik geen zin had in deze omgangsvormen. Maar een vriend had ik niet gemaakt.’

Lastiger

Het komt in die eerste jaren ook niet meer goed tussen de burgemeester en de voorman van de ELP. Rijpstra: ‘De verhoudingen binnen het college waren best goed, maar in de raad werd het steeds lastiger. Het kon zo niet langer. De gemeente moest goed worden bestuurd. Ik heb oud-gedeputeerde Ton Baas als bemiddelaar benaderd, en hij kwam in samenspraak met de raad tot de conclusie dat we naar een zakencollege toe moesten. Niet de partij voorop maar de gemeente.’

Luid en duidelijk

Smallingerland kreeg een college met mensen die geen geschiedenis hadden in Smallingerland. ‘Dat was louterend. Alleen, aan de onrust in de raad kwam maar geen einde. Ik heb luid en duidelijk gezegd dat dat afgelopen moest zijn, maar je hebt als burgemeester geen enkel machtsmiddel. Daar komt bij dat men in het noorden de mentaliteit heeft van: Jij mag dat willen, ik doe het lekker toch niet.’

Gong

De ELP gaat bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 terug naar vier zetels. ‘Ik werd gered door de gong’, zegt Rijpstra. De ELP verdwijnt uit het college. CDA, GroenLinks en FNP vragen twee wethouders van buiten om te blijven, de andere twee wethouders komen uit de gelederen van de VVD en ChristenUnie.

Kwaliteit

‘De coalitie koos voor kwaliteit. Voor goede wethouders die zich niet van het kastje naar de muur laten sturen. Smallingerland heeft bestuurlijk weer een goede naam, en dat is weleens anders geweest. Uit het tevredenheidsonderzoek blijkt dat ambtenaren na jaren weer het gevoel hebben dat ze vanuit een gezamenlijke visie werken.’

Olympisch zwembad

Rijpstra somt op wat de zakencolleges tot stand hebben gebracht. ‘De rijksuniversiteit Groningen ontwikkelt hier een campus voor zorgtechnologie en hightech innovatie en gaat samenwerken met het ziekenhuis Nij Smellinghe en Philips. Drachten wordt het hightech-hart van het noorden. We krijgen een nieuw en duurzaam Olympisch zwembad De Welle, de woningbouwprogramma’s zijn losgetrokken. Ik ben blij dat ik met de vuist op tafel heb geslagen.’

Te hulp

Smallingerland belandt na 2022 in rustiger bestuurlijk en politiek vaarwater. Rijpstra kan met een gerust hart naar zijn pensionering uitkijken. De relatie met de voorman van de ELP verbetert ook. Rijpstra: ‘Hij merkte dat hij niet mijn vijand is. Ik ben voorzitter van iedereen in de raad. Dus schiet ik ook hém te hulp als in de raad op hem wordt afgegeven.’

Storm

Maar eind vorig jaar steekt er een nieuwe politieke storm op. Raadsleden belasteren en beledigen in een besloten Whatsappgroep hun collega’s. Bovendien zou de hand worden gelicht met de vertrouwelijkheid van het presidiumberaad. Gaan we weer, denkt Rijpstra. ‘En ook altijd: los het maar op burgemeester en griffier. Wij zeiden tegen elkaar: We kunnen zelf een onderzoek starten, maar dat betekent dat je op een gegeven moment partij kiest. Dat hoort niet. Natuurlijk hebben we gesproken met raadsleden, maar dan is het altijd zenden. Ik heb niets fout gedaan. Dat is ook zo typisch: het is altijd de ander, jij bent het nooit.’

BING

Het presidium schakelt onderzoeksbureau BING in. Rijpstra: ‘Als we hun rapport hebben besproken en het stof is neergedaald, dan is het een goed moment om met pensioen te gaan.’ Rijpstra hoopt dat het debat hierover een nieuwe en vooral betamelijke fase in de gemeentepolitiek van Smallingerland inluidt. ‘Ik wil de nieuwe burgemeester de kans geven om daar vanaf het begin bij te zijn’, zegt hij.

Open armen

Smallingerland zwaait Rijpstra op 19 november uit in Theater De Lawei. ‘Waar ik iedereen met open armen zal ontvangen.’

Lees het hele interview met Jan Rijpstra deze week in BB11 (inlog).