‘Fryslân is iets te ver weg’

Burgemeester Tineke Schokker terug naar vastewal

Staatsbosbeheer wilde de nieuwe burgemeester van Vlieland Tineke Schokker-Strampel een bankje geven. Plaquette met haar naam erop. ‘Het idee van een bankje vond ik wel leuk, maar niet met mijn naam erop. Gekken en dwazen, enfin je kent het spreekwoord’, zegt de Friezin Schokker (68). En dus werd het een onopvallend bankje op een schelpenpad in de duinen, net voorbij paardenstal Edda waar haar twee IJslanders staan. ‘Er staat alleen Tss2017 op. Tineke Schokker-Strampel. In 2017 ben ik door de kroon benoemd nadat ik in 2015 waarnemer was geworden op Vlieland. Zelfs de eilanders weten niet hoe het zit met het bankje.’

Die eilanders waren in 2015 trouwens behoorlijk in hun sas met de komst van Tineke Schokker (CDA) als waarnemer. Ze hadden net de zes sollicitanten die toenmalig commissaris John Jorritsma naar het eiland had gestuurd op de boot terug naar Harlingen gezet. Niet Vlielandwaardig. ‘Er zaten prima kandidaten tussen. Ik had een waaier van kandidaten gemaakt. Jong, oud, man, vrouw, ervaring, partijpolitieke achtergrond’, aldus Jorritsma indertijd in Binnenlands Bestuur. Maar goed, de gemeenteraad is de baas, en die vond het aanbod niks. ‘Het is hun cultuur, hun sociale omgeving en werkwijze.

Het eiland heeft in een betrekkelijk korte periode veel burgemeesters gehad. Ze zijn door de ervaringen onrustig geworden’, zei Jorritsma, die de sollicitatieprocedure staakte. ‘Vlieland krijgt nu rust en iedereen is blij met waarnemer Tineke Schokker’, besloot Jorritsma.

Zo was het en zo is het nog steeds. De Vlielandse raad vroeg Tineke Schokker na twee jaar waarnemerschap niet voor niets om te solliciteren naar het kroonbenoemde burgemeesterschap. Dat wilde waarnemend commissaris Leemhuis in Leeuwarden ook. Aldus geschiedde en burgemeester Schokker loodste het eiland in de jaren erop zonder drama en gedoe langs het containerdrama en de coronacrisis. Maar wat gebeurt er begin deze maand? Schokker meldt de gemeenteraad tijdens de eerste fysieke raadsvergadering in maanden in basisschool De Jutter dat ze vertrekt. Voordat alle procedures zijn doorlopen en de eigenzinnige raad (negen leden van louter lokale partijen) een keuze heeft gemaakt, is het 2021. Tot die tijd blijft Schokker op Vlieland.

Thuisfront
‘Ik mis het thuisfront in Friesland’, zegt burgemeester Schokker op het zonovergoten terras van strandpaviljoen Gestrand. Rederij Doeksen tegenover heeft weer een bootlading overkanters met een opmerkelijk hoog Hilfigergehalte op de kade afgezet. Het eiland zit tjokvol. Als ze dat thuisfront mist, dan zet ze dat thuisfront toch op de boot naar Vlieland? Schokker: ‘Dat doet een burgemeester normaal gesproken ook. In ben op Vlieland begonnen als waarnemer en dan verhuis je sowieso niet. Toen ze mij vroegen om te solliciteren voor de kroonbenoeming, heb ik gezegd dat ik dat wilde doen, maar dat ik officieel in Eastermar wilde blijven wonen. Dat is mijn thuis.

Mijn man zou aan de wal blijven. We hebben er tien paarden en die raak ik op Vlieland niet kwijt. Als ik aan het begin van mijn carrière had gestaan, dan was het anders geweest. Je verkoopt de boel en begint een nieuw leven, maar nu was ik aan het einde van mijn carrière. Na er veertig jaar gewoond te hebben, wilden we niet op mijn 65ste uit Eastermar vertrekken.’

Tineke Schokker neemt in 2017 haar intrek in de ambtswoning aan de Lutinelaan in Oost-Vlieland (het enige dorp op het 1.100 zielen tellende Waddeneiland) en als ze aan de wal is voor een vergadering, rijdt ze door naar Eastermar ten noorden van Drachten. Schokker: ‘Als het onderhoud van de paarden het toelaat, komt mijn man Lou naar Vlieland. Dat ging op zich goed en vorig jaar zou ik je vreemd hebben aangekeken als je was begonnen over de afstand tot het thuisfront, maar ik kreeg er steeds meer moeite mee. Het was niet tijdelijk, het werd alleen maar sterker. Op de kleinkinderen passen, gezellig bbq’en – en dan zat ik op het eiland. Laatst kon ik nog nét op de boot springen voor een barbecue en de volgende ochtend terug. Dat is leuk, maar ook weer niet. Bovendien zit ik hier toch al wel vijf jaar. Als ik volgend voorjaar weg ga, heb ik bijna zes jaar op Vlieland gezeten. Dat is een goede tijd, veel langer kan nadelig zijn, vooral voor een burgemeester in een klein dorp.’

Romantisch
Schokker hakt deze zomer de knoop door: ze gaat terug naar het vasteland. ‘Als ik aan de wal burgemeester was geweest, was ik gewoon doorgegaan.’ Jammer voor de op een na kleinste gemeente van het land, want niet iedere goede bestuurder past er, hoewel tientallen sollicitanten straks zullen schrijven dat zíj de oplossing voor Vlieland zijn. John Jorritsma zei het in Binnenlands Bestuur zo: ‘Mensen willen er met een overdreven romantisch gevoel naartoe, maar als de veerdienst is vertrokken, dan ben je opgesloten op dat eiland. En dan is het een kleine wereld, hoor. Ik zou het niet bolwerken. Je kunt veel gemakkelijker burgemeester van een grote gemeente aan de vaste wal zijn.’

De gevoeligheden op een eiland zijn groot en het vergrootglas is nog groter, realiseert burgemeester Schokker zich. ‘Vlieland is compact en overzichtelijk en de lijnen zijn kort. Het voordeel is dat je dingen snel kunt organiseren, maar het nadeel is dat je er snel bovenop gaat zitten, terwijl je juist afstand moet houden. Je moet echt van het eiland houden en betrokken zijn, maar er niet van worden. Eilanders hebben mij vaak genoeg uitgenodigd om een borreltje te komen drinken. Heel aardig, maar ik heb het nooit gedaan. Ik ben hier nooit in het café geweest.’

Tineke Schokker is 68 – die maak je niet gek en palm je niet in. Ze zegt: ‘Ik schijn de goede leeftijd te hebben voor een burgemeester van een Waddeneiland. Commissaris Arno Brok zei dat op Schiermonnikoog ook bij de installatie van Ineke van Gent. Ze schrok ervan, maar hij bedoelde het als een compliment. Het is denk ik niet handig om hier als burgemeester met een jong gezin te zitten. Als er iets op school gebeurt, ga je erheen als ouder, niet als burgemeester. Je bent deel van de samenleving, en daarmee verlies je de afstand die in een kleine gemeenschap op een eiland belangrijk is.’

Friese vlag
Dat ze uit Friesland komt is overigens geen pre. Tineke Schokker: ‘Heb je hier een Friese vlag zien hangen?’ Eh, nee. Ze vervolgt: ‘Ik opende als nieuwe Friese gedeputeerde op Vlieland eens een tentoonstelling en ze hadden mij van de provincie een cadeautje meegegeven. Ik wist niet wat het was. Dus ik gaf het. Bleek het de Friese vlag te zijn. Die werd weggestopt en is nooit gehesen. Hadden ze een geintje met mij uitgehaald op het Provinciehuis.’ Het eiland hoorde tot 1942 bij Noord-Holland. Het Fries is op Vlieland voor de meeste mensen niet de spreektaal, laat staan de gevoelstaal. ‘Commissaris Arno Brok heeft mijn installatie ook in het Nederlands gedaan. Friesland is letterlijk en figuurlijk ver weg.’

John Jorritsma had volgens burgemeester Schokker gelijk toen-ie zei dat een leuke vakantie (of een ‘amoureuze ervaring in een duinpan’) geen aanbeveling is voor het burgemeesterschap van een eiland. Schokker: ‘Als sollicitanten voor een ambtelijke functie op Vlieland zeggen dat hun heerlijke vakantie de drijfveer is, dan belanden ze onderaan de stapel. Want dan verkijk je je op het eiland. Eilanders kunnen heel negatief fel reageren op de gemeente. In jouw ogen gebeurt hier helemaal niets, maar mensen winden zich hevig op over de dingen die wél gebeuren. Dat komt omdat ze met passie voor het eiland gaan. Je woont niet jarenlang op een eiland als je er niets mee hebt.’ Een burgemeester in spe van Vlieland moet zich óók bedenken dat de wal ver weg is (anderhalf uur varen), maar dat de eilanden wel met handen en voeten zijn gebonden aan rijksregels- en overleggen.

Tineke Schokker: ‘Ik heb veel vaker dan de gemiddelde burgemeester te maken met het rijk. De bekende kritiek is dat we als Waddeneilanden ronddraaien in een bestuurlijke spaghetti. Tijdens een Waddentoogdag riep John Jorritsma, hij was net commissaris en heel betrokken bij de Wadden, dat hij die spaghetti met 80 procent zou terugbrengen. Daar is niets van terecht gekomen, en dat is maar goed ook. Je kunt zeggen: wat een gekkigheid, dertig overleggen die allemaal over de Wadden gaan. Ja, mijn neus, je hebt ook dertig overleggen die over Amsterdam gaan. Over ondermijning, scholen, parkeren, woningbouw. Bij ons gaat het ook over krimp, water, energie, toerisme. We hebben bij de provincie lang bekeken welke overleggen geschrapt konden worden. De Raad voor de Wadden is opgeheven, de rest is gebleven. Maar we hebben het er wel twee jaar over gehad. Zonde van de tijd.’

Beproeving
De overleggen op het vasteland zijn voor Schokker om een andere reden wel vaak een beproeving. Je vaart niet eventjes naar Harlingen voor een overleg in Leeuwarden of Den Haag. Schokker: ‘In het verleden was het iedere week raak, vaak meerdere dagen. Dan had iemand bedacht om rond lunchtijd aan de wal een vergadering te organiseren, zonder daarover even contact met de eilanden op te nemen. Weet je wat zo’n middagontmoeting betekent? Dat betekent dat ik ‘s ochtends de veerboot van vijf voor zeven moet hebben en dat ik hopelijk terug kan met de boot van vijf voor half zes, maar waarschijnlijk met die van zeven uur. Ben ik om negen uur thuis. Gelukkig staat het Waddenkantoor aan de haven van Harlingen, dus daar kan ik dan werken, maar voor één vergadering ben ik wel de hele dag van het eiland.’

En toen kwam corona. (Vlieland heeft sinds maart één besmetting geconstateerd bij een toerist.) De economie kreeg een optater, maar burgemeester Schokker kon op het eiland blijven. Maar dat verandert weer. Tineke Schokker: ‘Voor deze week was er een vergadering aan de wal gepland en wéér was er geen rekening gehouden met de boottijden. Zo van: kom maar hier. Ik kom niet, heb ik gezegd. Ik begrijp goed dat je elkaar af en toe wilt zien, maar Teams werkt morgen prima. En dus heb ik deze week niet één afspraak aan de wal. Dat vind ik zó lekker. Misschien ga ik vanmiddag wel even op mijn IJslander Lytir van Lakenstein rijden. Ik ga straks alles missen – de mensen, de natuur, de gezelligheid, alles, en het genot van het rijden door de duinen.’

CV
Tineke Schokker-Strampel (Oostermeer, 1952) begon haar loopbaan als onderwijzeres. Ze werkte daarna voor het blad Frysk en Frij en was manager bij het Fries Paarden Centrum in Drachten. Schokker was ook opleidingsmanager bij de Christelijke Hogeschool Nederland (CHN) in Leeuwarden. In 1999 werd ze voor het CDA lid van de Provinciale Staten van Friesland en van 2007 tot 2015 was ze gedeputeerde in de provincie. In 2015 werd Schokker waarnemend burgemeester van Vlieland; in oktober 2017 werd ze er de kroonbenoemde burgemeester. Op 7 september 2020 schreef Schokker de gemeenteraad dat ze vertrekt, naar verwachting in het voorjaar van 2021.