De zweep erover

Bijna iedereen is het zat dat er nog steeds geen nieuw kabinet is. Ook gemeenten balen. Prinsjesdag leverde hen dan wel wat extra geld op, maar het is slechts incidenteel geld. Noodzakelijke langjarige investeringen en verplichtingen kunnen niet worden aangegaan.

‘De Miljoenennota lijkt wel een sneak preview op wat er komen gaat. We kunnen niet wachten op de première’, stelde Paul Depla, voorzitter van het stedennetwerk G40 in een eerste reactie op de Miljoenennota. ‘We kunnen door, maar we kunnen niet echt doorpakken.’ Terwijl dat wel nodig is. Iedereen kent de grote opgaven voor de komende jaren, zoals het woningtekort, de klimaat- en energietransitie, de stikstofcrisis en de jeugdzorg.

Ja, er komt komend jaar financiële ruimte voor gemeenten. Vooral omdat de rijksuitgaven stijgen, waaraan de algemene uitkering van het gemeentefonds is gekoppeld. Daarnaast krijgen gemeenten de al in juni toegezegde 1,3 miljard euro extra voor de jeugdzorg. Nieuw in de Miljoenennota was de 70 miljoen euro voor de energietransitie.  Een fractie van wat de decentrale overheden daarvoor nodig hebben, berekende de Raad voor het Openbaar Bestuur eerder.

Het is op zich opmerkelijk dat een demissionair kabinet zo diep in de portemonnee tast. Maar omdat het eenmalig geld is, duurt de onzekerheid voor gemeenten voort. Pas een nieuw kabinet neemt structurele besluiten over de jeugdzorg, de energietransitie, het al dan niet schrappen van de door gemeenten verfoeide opschalingskorting en het Wmo-abonnementstarief.

Er wordt kortom met smart naar een nieuw kabinet uitgekeken. Misschien moet er een maximale termijn voor de kabinetsformatie worden ingesteld. Druk kan geen kwaad. Ook niet voor gemeenten, overigens. Tot maart 2002 moesten gemeenten binnen twee maanden na de raadsverkiezingen een nieuw college hebben. Uit onderzoek van Groningse wetenschappers blijkt dat de gemeentelijke formaties in 2018 met gemiddeld 64 dagen veel langer duurden dan de 49 in 2014. Het is te hopen dat die trend zich na de verkiezingen van maart niet doorzet.