Menselijke maat en regeldruk: een gespannen relatie
Hoe begin je met het beperken van de regeldruk?
Regels gebruik je als leidinggevende of bestuurder om problemen op te lossen en houvast te bieden. Vaak is dat op dat moment nodig. Maar een veelheid aan regels leidt in de praktijk juist vaak tot nieuwe problemen. Administratieve lasten nemen toe en mensen voelen geen verantwoordelijkheid om zelf na te denken over de beste oplossing. Daardoor verdwijnt de menselijke maat uit het oog. Om ruimte te maken voor die menselijke maat is het belangrijk om de regeldruk te beperken. Maar hoe begin je daarmee?
Regels beperken ruimte voor menselijke maat
We hebben allemaal te maken met regels, wetten, protocollen en procedures in. Soms bied je als leidinggevende of bestuurder daarmee houvast en duidelijkheid. Maar met de groei aan regels groeit ook de verwarring. Neem de waterschade in Limburg in 2020. Verzekeringen dekken waterschade door hevige regenval. Maar toen de Maas door diezelfde regen buiten zijn oevers trad en huizen binnenstroomde, bleek die situatie ineens niet onder deze regel te vallen.
Een regel die bedoeld is om duidelijkheid te scheppen, staat dan al snel op gespannen voet met de menselijke maat. Als leidinggevende of bestuurder ben je ervoor verantwoordelijk dat die menselijke maat niet uit het oog verdwijnt bij het opstellen van regels en protocollen.
Regels zorgen voor druk
We merken in Nederland allemaal dat regels de wereld complexer maken. Kijk naar alle toeslagen en aftrekposten bij belastingen, naar regels voor veehouderijen, naar alle keurmerken en inspectiekaders. Vergeet ook alle gedragscodes niet, of het benoemen van vertrouwenspersonen als oplossing voor misstanden zoals in het nieuws binnen de sport- en mediawereld.
Ook in onze adviespraktijk zien we dat zorgorganisaties, scholen en gemeenten veel last hebben van een veelheid aan regels, protocollen, afspraken en wetten. Professionals klagen over regeldruk vanuit de overheid, maar ook vanuit de eigen organisatie. Regels kosten energie. Door teveel regels gaan mensen lijstjes afvinken om alle protocollen te volgen. Daardoor is er geen puf meer om te zoeken naar de beste oplossing.
Regeldruk terugdringen: we proberen het wel
In Nederland lopen dan ook tal van programma’s om die regeldruk en bijbehorende administratieve last terug te dringen. Zo wil VWS met het programma ‘[Ont]regel de zorg’ zorgen voor meer tijd en werkplezier. Een nieuwe huisartsenbeweging met de veelzeggende naam ‘Help de huisarts verzuipt’ introduceerde de Verscheurkalender met voorbeelden van overbodig werk. De Omgevingswet beoogt om het aantal wetten en regels rond vergunningen te verminderen en zo burgerinitiatieven meer ruimte te geven (Kersten, 2021). En voor het onderwijs heeft de overheid miljoenen beschikbaar gesteld om de werkdruk te verminderen; werkdruk die met name voortkomt uit administratieve last voor leraren (Slob, 2019).
Minder regels vraagt om lef
Kortom, velen hebben de wens om een regelarme of regelluwe organisatie te maken. Zodat er weer ruimte is voor professionals om met gezond verstand te ontdekken wat het beste is voor de inwoner, cliënt of leerling. Om deze wens om te zetten naar realiteit, moet je als leidinggevende of bestuurder het lef tonen om die professionals te vertrouwen. Daag ze uit om zelf inschattingen te maken binnen randvoorwaarden, in plaats van blind de regels of protocollen te volgen. Om je daarbij te helpen, zetten we een aantal belangrijke voorwaarden op een rij om dit plan te laten slagen. Daarbij bieden we ‘tegengif’ voor een aantal mechanismen die juist zorgen voor steeds meer regels. Daarom leggen we die mechanismen eerst uit.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.