Netwerkregie in kind- en gezinsbescherming
Netwerkregie in kind- en gezinsbescherming. ‘Samenwerking is belangrijker dan structuur’.
‘Samenwerking is belangrijker dan structuur’.
Het op 30 maart 2021 gepresenteerde toekomstscenario kind- en gezinsbescherming was tot 20 juni jl. ‘onder consultatie’. Nu al het stof is neergedaald, kan een reactie vanuit BMC niet ontbreken. Voor ons geeft het toekomstscenario een duidelijke denkrichting waarin we ons goed kunnen vinden. Een structuurwijziging is echter niet per se de oplossing voor het verbeteren van de kind- en gezinsbescherming. Gezamenlijk, en nadrukkelijk mét het gezin, werken aan een gedeelde opgave wel. En dat alles binnen één dynamisch netwerk met een cruciale rol voor de netwerkregisseur.
In de inleidende tekst van het toekomstscenario staat een heldere analyse van het huidige probleem binnen de kind- en gezinsbescherming: ‘Kinderen en gezinnen voelen zich onvoldoende gehoord en gezien. De achterliggende problematiek is te weinig in beeld. Er is niet één professional die bij de gezinnen kan blijven.’ Het toekomstscenario ziet de oplossing in ‘een stap naar een structuur die vertrouwen ondersteunt, de kracht van het gezin stimuleert, bij professionals de angst vermindert om fouten te maken en bij opvoeders het gevoel wegneemt dat over hen wordt beslist.’ Het toekomstscenario hanteert vier basisprincipes: (1) gezinsgericht, (2) rechtsbeschermend en transparant, (3) eenvoudig en (4) lerend. BMC onderschrijft deze principes en de kern van het toekomstscenario. Het scenario werkt de principes echter vooral uit in structuren met bevoegdheden en een verantwoordelijkheidsverdeling. Het idee van versterking van samenwerking krijgt volgens ons onvoldoende aandacht. Daarnaast gaat het scenario vooral in op geëscaleerde situaties met dwangmaatregelen. Tot slot missen we de focus op de opgave. Het toekomstscenario is voor ons daarmee een goed begin, maar het verdient aanvulling, invulling en (netwerk)regie.
Gezamenlijk commitment aan een gedeelde opgave
Een geslaagde aanpak van cases op het gebied van kind- en gezinsbescherming begint bij een gedeelde analyse van de gezamenlijke opgave. Een opgave waaraan alle betrokkenen – dat is nadrukkelijk ook het gezin – zich committeren. Dit klinkt logisch, maar in de praktijk kijken samenwerkingspartners vaak naar een casus vanuit hun eigen verantwoordelijkheid en taakopvatting. Professionals hebben daarnaast de wens om snel te handelen en de neiging om vooral in overleg te gaan met elkaar over de in te zetten interventies. Met als onbedoeld gevolg dat er vooral over het gezin en niet met het gezin wordt gepraat. Dit leidt tot aarzeling of zelfs wantrouwen bij het gezin. Ouders zijn bang dat ze de regie kwijtraken of zelfs hun kind verliezen.
Gezond vertrouwen
Zonder onderling vertrouwen en een gedeeld beeld van de opgave, kan een aanpak nooit effectief zijn. Wij pleiten daarom voor goede analyse aan de voorkant. Alleen samenwerking van alle netwerkpartners, op basis van gezond vertrouwen, leidt tot duurzaam resultaat. Vertrouwen groeit alleen als partners elkaar zoveel mogelijk als gelijkwaardig zien en transparant zijn over wat zij doen en wat zij vinden. Dit betekent dat professionals zich niet verschuilen achter formele kaders en procedures, maar proactief nadenken over wat de anderen in het netwerk en de opgave nodig heeft. Dat vraagt moed, lef en vastberadenheid.
Succesvolle structurele netwerksamenwerking is lang niet altijd vanzelfsprekend. Een belangrijk risico is bijvoorbeeld dat er weinig ruimte is voor twijfel als de diagnose is gesteld en de aanpak is gekozen. Een te rigide samenwerkingsstructuur met te veel vaste procedures vormt een belemmering voor een effectieve aanpak waarbij het gezin werkelijk centraal staat. De opgave is meestal niet statisch, maar bijna per definitie onderhevig aan verandering, omdat het gaat om en over kinderen en jongeren die in ontwikkeling zijn. Daarmee is ook het netwerk van partners die kunnen bijdragen per definitie dynamisch. Ook al is er sprake van een gedeelde opgave en gelijkwaardige samenwerking is regie op deze samenwerking nodig. Allereerst geldt dat voor het gezin en de medewerker van het Lokaal team, en bij escalatie ook voor de medewerker van het Regionaal Veiligheidsteam. We noemen dit het kernteam in de aanpak. Dit alles vraagt van de medewerkers van het Lokaal team en het Regionaal Veiligheidsteam niet alleen integrale expertise van de kind- en gezinsbescherming, maar ook van netwerkregie!
Gezamenlijk commitment aan een gedeelde opgave
Een geslaagde aanpak van cases op het gebied van kind- en gezinsbescherming begint bij een gedeelde analyse van de gezamenlijke opgave. Een opgave waaraan alle betrokkenen – dat is nadrukkelijk ook het gezin – zich committeren. Dit klinkt logisch, maar in de praktijk kijken samenwerkingspartners vaak naar een casus vanuit hun eigen verantwoordelijkheid en taakopvatting. Professionals hebben daarnaast de wens om snel te handelen en de neiging om vooral in overleg te gaan met elkaar over de in te zetten interventies. Met als onbedoeld gevolg dat er vooral over het gezin en niet met het gezin wordt gepraat. Dit leidt tot aarzeling of zelfs wantrouwen bij het gezin. Ouders zijn bang dat ze de regie kwijtraken of zelfs hun kind verliezen.
Gezond vertrouwen
Zonder onderling vertrouwen en een gedeeld beeld van de opgave, kan een aanpak nooit effectief zijn. Wij pleiten daarom voor goede analyse aan de voorkant. Alleen samenwerking van alle netwerkpartners, op basis van gezond vertrouwen, leidt tot duurzaam resultaat. Vertrouwen groeit alleen als partners elkaar zoveel mogelijk als gelijkwaardig zien en transparant zijn over wat zij doen en wat zij vinden. Dit betekent dat professionals zich niet verschuilen achter formele kaders en procedures, maar proactief nadenken over wat de anderen in het netwerk en de opgave nodig heeft. Dat vraagt moed, lef en vastberadenheid.
Netwerkregie: één opgave, een dynamisch netwerk en één regisseur
Succesvolle structurele netwerksamenwerking is lang niet altijd vanzelfsprekend. Een belangrijk risico is bijvoorbeeld dat er weinig ruimte is voor twijfel als de diagnose is gesteld en de aanpak is gekozen. Een te rigide samenwerkingsstructuur met te veel vaste procedures vormt een belemmering voor een effectieve aanpak waarbij het gezin werkelijk centraal staat. De opgave is meestal niet statisch, maar bijna per definitie onderhevig aan verandering, omdat het gaat om en over kinderen en jongeren die in ontwikkeling zijn. Daarmee is ook het netwerk van partners die kunnen bijdragen per definitie dynamisch. Ook al is er sprake van een gedeelde opgave en gelijkwaardige samenwerking is regie op deze samenwerking nodig. Allereerst geldt dat voor het gezin en de medewerker van het Lokaal team, en bij escalatie ook voor de medewerker van het Regionaal Veiligheidsteam. We noemen dit het kernteam in de aanpak. Dit alles vraagt van de medewerkers van het Lokaal team en het Regionaal Veiligheidsteam niet alleen integrale expertise van de kind- en gezinsbescherming, maar ook van netwerkregie!
Lees het hele artikel op bmc.nl >
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.