'Zwaksten de dupe van bredere doelgroep garantiebanen'

Als de doelgroep voor mensen die in aanmerking komen voor de 100 duizend ‘garantiebanen’ uitgebreid wordt, worden de zwaksten op de arbeidsmarkt daar de dupe van. Dat zegt Jan-Jaap de Haan, directeur van branchevereniging voor de sociale werkbedrijven Cedris.

125 duizend banen
In januari treedt de Participatiewet in werking en worden de bijstand, de wajong en de Wet sociale werkvoorzieningen samengevoegd. Nieuwe instroom in de wet sociale werkvoorzieningen stopt hierdoor. Afgesproken is daarom dat bedrijfsleven en overheid de komende jaren 125 duizend banen scheppen voor mensen die niet op eigen kracht het wettelijk minimumloon kunnen verdienen; wajongers en mensen die onder de huidige regelgeving in de Wsw zouden vallen. Maar tijdens een hoorzitting afgelopen maandag bleek dat een meerderheid van de Tweede Kamer de suggestie om de doelgroep ruimer te definiëren – zoals werkgevers en werknemers voorstellen – niet meteen afwijst.

Vervanging
‘Uiteraard is het uiteindelijk aan de politiek’, vindt De Haan. ‘Maar die garantiebanen zijn er gekomen omdat de Wsw-regeling verdwijnt. Als vervanging voor die mensen dus. Als je dan nu de doelgroep verandert en er veel meer mensen voor die banen in aanmerking komen, blijft er voor SW-doelgroep niet veel over. Wij maken ons daar grote zorgen over.’

Geen strijd
Vanuit verschillende kanten wordt al langer geprotesteerd tegen wie er voor de garantiebanen in aanmerking mogen komen. Er zijn immers hoogopgeleide wajongeren die veel arbeidsvermogen hebben. En er zijn mensen die al jaren in de bijstand zitten. Ook zij hebben een lange afstand tot de arbeidsmarkt. Wat te doen met mensen die in de Wao of Wia zitten, waarom worden die ‘achtergesteld’? De Haan snapt het dilemma van de politiek, maar licht toe dat het met de garantiebanen om een vervanging gaat voor een groep die nooit zelfstandig het minimumloon zal verdienen. ‘Wij willen geen strijd tussen groepen mensen. Maar tot nu toe konden alleen mensen, die we als de zwaksten op de arbeidsmarkt beschouwen, een beroep doen op de Sw. Dat kan per 1 januari niet meer en juist voor die groep zijn die garantiebanen er. Als opvolger van de Wsw.’

Liever hoogopgeleid
De sociale werkvoorziening stroomt de komende 30 tot 40 jaar uit: van zo’n 100 duizend mensen nu naar nul. ‘Maar mensen met een beperking blijven er natuurlijk wel in onze samenleving’, aldus De Haan. Gemeenten moeten voor 30 duizend mensen beschut werk gaan aanbieden. De overige groep zou bij reguliere bedrijven aan het werk moeten, bijvoorbeeld via de nieuwe garantiebanen. Als deze banen zonder uitbreiding van de aantallen worden opengesteld voor anderen, verslechtert voor de oorspronkelijke doelgroep kans op een baan, vreest De Haan. ‘Nu al vertelde een bankier aan de Tweede Kamer dat ze dan liever een hoogopgeleid iemand hebben dan iemand die nu nog onder de sw zou vallen. En we denken dat dat voor meer sectoren geldt waarin het niet direct om productiewerk gaat.’

Gevolgen zijn groter
De komende weken zal hij met Kamerleden in gesprek gaan over de gevolgen van het uitbreiden van de doelgroep. ‘En dan heb ik het niet alleen over het feit dat de meest kwetsbaren thuis komen te zitten. Dat is op zich al heel vervelend – en niet de bedoeling van het beëindigen van de Wsw – maar de gevolgen zijn veel groter.’ Hij noemt het verlies van dagritme, van lees- en schrijfvaardigheden, een uitkering die toch verstrekt moet worden en een toename van de zorgkosten. ‘Bovendien neemt de druk op mantelzorgers toe’, vertelt hij. ‘Ooit sprak ik een moeder die me vertelde dat zolang haar zoon geen baan had, zij niet kon werken omdat ze hem moest verzorgen.’