'Social return is rondpompen van geld en mensen'

‘Het is weliswaar goed bedoeld, maar vaak werkt social return averechts, zegt Pieter Beuzenberg van het FNV. Volgens hem worden professionals verstoten door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.  'Het probleem wordt niet opgelost, maar rondgepompt.'

Verdringing

De meeste gemeenten hebben tegenwoordig met social return te maken, het is vaak een voorwaarde in aanbestedingen.Verdringing is daarbij ook geen onbekend verschijnsel meer. Vakkrachten moeten regelmatig plaats maken voor mensen uit sociale projecten. Zo lag de Rotterdamse wethouder Marco Florijn al eens onder vuur met zijn plannen om werklozen vrijwilligerswerk te laten doen in de thuiszorg. Ook was er kritiek op een project in Den Haag, waarbij ontslagen straatvegers in het kader van social return weer aan de slag konden als…straatvegers. Maar dan wel vrijwillig naast hun uitkering.
 

Oneerlijke concurrentie

Volgens Beuzenberg vallen ook taxichauffeurs ten prooi aan oneerlijke cocurrentie. ‘Ik hoor verhalen van chauffeurs die geen contractverlenging krijgen omdat een goedkoper iemand vanuit een project zijn plek inneemt. Als de werkloze chauffeur vervolgens ook in aanmerking voor het project wil komen, wordt hij geweigerd omdat het alleen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt is bedoeld. Wel wordt hem een gesubsidieerde baan als asbestsaneerder aangeboden. Een deskundige asbestsaneerder moet vervolgens weer plaats maken voor hem, etcetera. Dat is toch een absurde situatie.’

Vangnet taxibranche vol

Het FNV roept wethouders dan ook op erg goed te kijken naar de effecten van zulke werkprojecten. Beuzenberg vindt dat bepaalde beroepen moeten worden ontzien. Het sociale vangnet van de taxibranche is volgens hem bijvoorbeeld vol. ‘Dit beroep kent al veel mensen met een sociale achterstand.’ Hoewel het ministerie van Sociale Zaken social return erg stimuleert, legt het de verantwoordelijkheid van bijwerkingen bij de gemeenten. ‘Het zijn afspraken tussen gemeente en werkgever. Het toezicht hierop is een taak van de gemeenteraad,’ zegt een woordvoerder.

Social return 2.0

Een gemeente die zegt te wel anticiperen op negatieve effecten van social return is de gemeente Amsterdam. De werkgelegenheidsprogramma’s worden in de hoofdstad dan ook social return 2.0 genoemd. ‘Juist om dit soort situaties te voorkomen,’ licht een gemeentewoordvoerder toe. ‘Bij ons wordt de social returnverplichting bijvoorbeeld in geld uitgedrukt. Dat betekent dat bedrijven hun bijdrage op een andere manier mogen uitdrukken.’

Innovatieve aanpak

Amsterdam heeft deze methode bedacht omdat het invullen van arbeidsplaatsen in het kader van social return niet altijd goed verliep. Volgens de woordvoerder is het een innovatieve aanpak die nog niet in de rest van Nederland  wordt toegepast. ‘Een voorbeeld van social return 2.0 is dat een bedrijf met consultants bijvoorbeeld twintig mensen helpen die in de schulden zitten. Zo wordt niemand benadeeld.’