Helft Wmo’ers Utrecht redt het niet met toegekende uren

Ongeveer de helft van de Utrechters die huishoudelijke hulp nodig hebben, lukt het niet om met de toegewezen uren hulp het huis voldoende schoon en leefbaar te houden. De gemeente Utrecht kijkt bij de toewijzing van huishoudelijke hulp niet goed naar de daadwerkelijke behoefte van mensen en de mogelijkheid die zij al dan niet hebben om een beroep te doen op een sociaal netwerk. 

Taken blijven liggen

Dat stelt de Rekenkamer Utrecht in het vandaag (dinsdag) verschenen rapport Hulp bij maatwerk. De andere helft redt het wel met de jaarlijkse toegekende 78 uur eenvoudige schoonmaakhulp. ‘Het niet slagen komt vooral doordat er te weinig tijd beschikbaar is, doordat klanten zelf niet meer kunnen schoonmaken en doordat er taken blijven liggen’, aldus de rekenkamer. Zij krijgen bovendien geen of weinig hulp vanuit het eigen netwerk en kunnen het zich financieel niet veroorloven om uren bij te kopen. Klanten die het wel redden ‘kunnen zelf nog veel in het huishouden, hebben een makkelijk, klein huis, geven aan dat zij een goede hulp hebben, krijgen hulp uit hun netwerk en/of zijn minder kieskeurig.’

Herindicaties

Het gaat hierbij om cliënten die een herindicatie kregen, in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015). Acht op de tien cliënten die opnieuw werden beoordeeld, kregen de ‘basisvoorziening’ toegewezen: 78 uur per jaar; gemiddeld 1,5 uur per week. ‘De herindicaties zijn onder hoge tijdsdruk uitgevoerd, bij ruim driekwart van de klanten zonder gesprek bij de klant thuis en op basis van regels die te sterk gebaseerd zijn op de gedachte dat een standaardmaat geschikt is voor bijna alle klanten’, aldus de Utrechtse rekenkamer. ‘Deze klanten verschillen qua omstandigheden echter behoorlijk van elkaar.’ Utrecht past met andere woorden onvoldoende maatwerk toe, concludeert de rekenkamer.

Op vingers getikt

Het bieden van maatwerk en het uitvoeren van een gedegen onafhankelijk onderzoek naar de persoonlijke omstandigheden van de hulpbehoevende is wettelijk verplicht. De gemeente is daar niet alleen nu door de Utrechtse rekenkamer, maar al eerder ook door de bestuursrechter én door de hoogste rechter (de Centrale Raad van Beroep) over op de vingers getikt. Het college heeft, op last van de rechter(s), aan heel wat Utrechters meer uren hulp moeten toekennen. Geld voor de huishoudelijke hulp was er voldoende, stelt de rekenkamer verder. De gemeente hield vorig jaar 2,8 miljoen euro (18 procent) over op het begrote budget voor hulp bij het huishouden.

Verruiming onvoldoende

Het besluit van het college om de basisvoorziening per oktober te verruimen van 78 naar 104 uur per jaar is in de ogen van de rekenkamer onvoldoende. Die verruiming ‘speelt niet in op de grote verschillen tussen klanten’. Van de mogelijkheid om extra uren in te kopen via de zogeheten HHT-regeling (huishoudelijke hulp toeslag) heeft slecht een kwart gebruik gemaakt. Ruim een op de drie cliënten vindt de regeling te duur, een kwart is er niet van op de hoogte en een op de vijf cliënten heeft er geen behoefte aan.

Informatievoorziening moet beter

Een van de aanbevelingen van de Rekenkamer Utrecht is om meer maatwerk toe te passen bij de beoordeling van aanvragen om hulp. Ook moet de informatievoorziening en het toezicht op de kwaliteit van de hulp worden verbeterd. Een groot deel van de mensen die huishoudelijke hulp krijgt, is niet in staat informatie op internet op te zoeken en bij een deel van de klanten is er behoefte aan meer schriftelijke informatie’, aldus de rekenkamer. Klanten kunnen actiever geïnformeerd worden over bijvoorbeeld de eigen bijdrage, de huishoudelijke hulp toelage, het inhalen van gemiste uren, beoordelingscriteria bij urenindicatie en de mogelijkheid tot herindicatie.’