Gemeenten houden 1,2 miljard over op jeugd en Wmo

Bijna 1,2 miljard euro hebben gemeenten vorig jaar overgehouden op hun budget voor de Wmo en jeugdzorg. Op werk en inkomen prijkt daarentegen een tekort van bijna 400 miljoen euro. De 393 gemeenten gaven daarmee bijna 800 miljoen euro minder uit dan zij voor de uitvoering van de Wmo 2015, Jeugdzorg en de Participatiewet ontvingen.

Verplicht

Dat meldt het CBS op basis van financiële gegevens die gemeenten over 2015 (verplicht) hebben aangeleverd. In totaal hebben gemeenten vorig jaar 24,4 miljard euro uitgegeven binnen het sociaal domein. Aan maatschappelijke ondersteuning en jeugd gaven gemeenten in totaal 12,7 miljard euro uit, terwijl zij hiervoor 13,8 miljard euro hadden ontvangen. 5,6 miljard euro is door gemeenten uitgegeven aan maatschappelijke ondersteuning en 3,1 miljard aan jeugdzorg. Daarnaast is vier miljard euro besteed aan algemene voorzieningen en persoonsgebonden budgetten (pgb’s); dit bedrag kan niet afzonderlijk aan of de Wmo 2015 of de jeugdzorg worden toegeschreven.

Inkomensondersteuning

Aan werk en inkomen gaven gemeenten vorig jaar in totaal 11,7 miljard uit. Het gros van dat bedrag (8 miljard) ging op aan bijstandsuitkeringen, inkomensvoorzieningen en armoede- en schuldenbeleid. Aan de sociale werkvoorziening, re-integratietrajecten en participatievoorzieningen waren gemeenten in 2015 3,7 miljard euro kwijt. Voor al deze taken ontvingen gemeenten ruim 11,3 miljard euro.

Hoger overschot

Het overschot op maatschappelijke ondersteuning en jeugdzorg is veel hoger dan in het voorjaar werd verwacht. Op basis van eigen onderzoek berekenden Binnenlands Bestuur en de NOS begin mei dat gemeenten – conservatief geschat – 310 miljoen euro zouden overhouden op hun Wmo-budget. Gemeenten hadden toen nog lang geen compleet beeld van de financiële eindstand. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) stelde een krappe twee weken later in zijn eerste Overall rapportage sociaal domein een overschot van 360 miljoen euro te verwachten op de Wmo en jeugd samen, en een half miljard tekort op de Participatiewet.

Kwijtscheldingsbeleid

Dat tekort op de Participatiewet wordt onder meer veroorzaakt door het gemeentelijk kwijtscheldingsbeleid en de extra uitgaven voor de bijstand die niet via het gemeentefonds worden vergoed, stelde het SCP destijds. De berichtgeving over de overschotten op de Wmo en jeugdhulp veroorzaakten een golf van verontwaardiging in onder meer politiek Den Haag en patiënten- en cliëntenverenigingen. De overschotten op de Wmo worden volgens gemeenten en financieel experts onder meer veroorzaakt door vervuiling in de cliëntbestanden die van het rijk naar gemeenten overgingen en omdat gemeenten conservatief hebben begroot.

Verlaging budget

Vanaf januari wordt het rijksbudget voor de Wmo overigens met 179 miljoen euro verlaagd en dat voor de jeugdhulp met 47 miljoen euro. Dat zijn rijk en gemeentekoepel  VNG eind augustus overeengekomen. Gemeenten hebben minder inwoners aan wie zij zorg en ondersteuning moeten bieden (en daarmee minder kosten), dan waar bij de start van de decentralisaties in 2015 van werd uitgegaan.