Code voor sociale ondernemingen

Gemeenten schakelen sociale ondernemingen in om maatschappelijke doelen te bereiken. Maar sociale ondernemingen willen niet alleen de gunfactor, ze willen ook een serieuze businesspartner zijn. Zij bieden immers dezelfde kwaliteit als andere ondernemingen en ook nog op een verantwoorde manier. Een code moet uitkomst bieden.

Baat op lange termijn

‘Op korte termijn zijn sociale ondernemingen duurder, maar op de lange termijn heb je er baat bij’, stelt Jonathan Holslag, onderzoeker aan de Vrije Universiteit Brussel en schrijver van het boek De kracht van het paradijs, waarin hij betoogt dat Europa moet inzetten op een economie gericht op duurzaamheid, schoonheid en creativiteit. Hij spreekt zijn woorden uit op het congres “De social enterprise als businesspartner van de gemeente” half september in de Haagse Caballerofabriek. Beleidsmakers en social entrepreneurs proberen er verbindingen te leggen en zaken te doen, maar er wordt ook missiewerk verricht, zonder daarbij harde resultaten te schuwen.

Code sociale ondernemingen

Transparantie is dan ook een van de kernprincipes van een sociale onderneming. Zij zoeken herkenning en erkenning. Tegelijkertijd willen gemeenten weten wat ze van hen kunnen verwachten. Een onafhankelijke commissie presenteerde afgelopen juli de Code sociale ondernemingen. De leidende principes van sociaal ondernemen worden hierin uitgewerkt en van handvatten voorzien. De commissie wilde absoluut geen benauwende regelgeving voorschrijven en spreekt daarom over principes in plaats van regels. Ondernemers bepalen zelf hoe ze de kernwaarden passend maken in hun bedrijfsvoering.

Jaarlijkse toetsing

Vrijblijvend is de code niet. De sociale onderneming die de code onderschrijft moet zich inschrijven in het Register Sociale Ondernemingen. Jaarlijks toetsen dan twee collega-ondernemers of de onderneming nog voldoet aan de principes. Een van die principes is dus transparantie, oftewel: maximale openheid over invulling van de missie, gerealiseerde impact, financiering, betrokkenheid van stakeholders (zoals gemeenten) en resultaten van de toetsing. Aantoonbaar maatschappelijke impact realiseren is de drijfveer voor iedere sociale onderneming. In het licht van die missie worden relevante stakeholders gezocht. Aandeelhouders krijgen beperkte uitkeringen en de onderneming voert een gematigd beloningsbeleid.

Pratende handremmen

De Edese wethouder Willemien Vreugdenhil, tevens voorzitter van de pijler Werk en Inkomen van de G32 noemde gemeenten al de grootste showstopper voor social enterprises. Met een groep gelijkgestemde bestuurders (de “Gideonsbende”) vindt ze dat meer zending naar gemeenten toe nodig is. ‘Gemeenten moeten niet alleen over sociaal ondernemerschap praten, maar het in de eigen organisatie toepassen. De code of een nieuwe rechtsvorm (BVM) kan het voor “pratende handremmen” gemakkelijker maken te starten met sociaal ondernemerschap.’

Lees het volledige artikel over social enterprises in Binnenlands Bestuur nr. 18 van deze week