Provincies vragen nieuw kabinet om miljarden

Het rijk moet de komende twintig jaar vijf tot acht miljard euro investeren in scholing, infrastructuur en woningbouw in de krimpregio’s. Het herstellen van de balans tussen de krimpgebieden langs de grenzen en de Randstad en Midden-Nederland is noodzakelijk voor economische groei van Nederland als geheel. Vijf provincies proberen met deze boodschap krimp op de politieke agenda te krijgen van het nieuwe kabinet.

Claim voor nieuw kabinet

Het positionpaper Nederland in Balans, waarin de provincies Friesland, Groningen, Gelderland, Limburg en Zeeland aandacht vragen voor hun problemen, dateert al van voorjaar 2016. Het pleidooi voor aandacht en geld voor krimpgebieden maakte in Den Haag weinig los, afgezien van een brief van toenmalig minister voor Wonen en Rijksdienst Stef Blok. Die schoof daarin de discussie over geld voor zich uit. Een nieuw kabinet zou moeten beslissen over de claim van de provincies voor een structureel inveseringspakket van 350-400 miljoen euro per jaar, over een periode van vijftien tot twintig jaar. Het geld is nodig volgens de provincies voor onder meer om-, her- en bijscholing, goede (digitale) infrastructuur, een (sloop)fonds voor particuliere woningen en bijdragen voor de sloop, herbestemming en herstructurering van maatschappelijk vastgoed.

Symposium

Met de Tweede Kamerverkiezingen in zicht, brengen de provincies hun verhaal nogmaals onder de aandacht. Dit keer in Den Haag, met een symposium waar gedeputeerden en wethouders uit alle vijf de krimpregio’s gisteren een oproep deden ten overstaan van enkele aanwezige Tweede Kamerleden.

Balans is zoek

De balans tussen krimpgebieden en West- en Midden-Nederland is zoek, zo is de kern van hun betoog. In de regio’s Achterhoek, Noordoost-Friesland, Noord- en Oost-Groningen, Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Limburg is sprake van demografische krimp, ontgroening en vergrijzing. Het gevolg is leegloop, leegstand, en sluiting van maatschappelijke voorzieningen. Tegelijkertijd zucht de Randstad onder druk op de woningmarkt en het onderwijs en dichtslibbende wegen. Wat West- en Midden-Nederland te kort komen – ruimte -, hebben de krimpregio’s in overvloed, aldus Gelders gedeputeerde Bea Schouten. ‘Daarom moeten we groei en krimp in samenhang aanpakken. Het zijn twee kanten van dezelfde medaille.’

Waardevolle bijdrage

Volgens de provincies kunnen de regio’s een waardevolle bijdrage leveren aan de Nederlandse economie en de steden ontlasten in hun groeiende vraag naar ruimte. De investeringen die daarvoor nodig zijn, vergelijken zij met de impuls van ruim 300 miljoen euro die de Nederlandse krachtwijken jaarlijks ontvingen tussen 2007 en 2012.

Politieke onvrede

Net als in die wijken staat nu in de krimpgebieden de collectieve weerbaarheid onder druk, betoogde Bettina Bock, bijzonder hoogleraar Bevolkingsdaling en Leefbaarheid aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hoogopgeleide jongeren vertrekken voor werk naar de Randstad. Het leidt ertoe dat in de krimpgebieden niet alleen ontgroening en vergrijzing optreedt, maar dat het ook de regio’s worden met de laagste inkomens, de slechtste gezondheid, minder maatschappelijke betrokkenheid en meer politieke onvrede.

Territoriale ongelijkheid

Bock waarschuwde vorig jaar in een interview in Binnenlands Bestuur al voor de toenemende territoriale ongelijkheid: ongelijkheid tussen welvarende centrale gebieden en minder welvarende gebieden in de periferie. Ook het Planbureau voor de Leefomgeving waarschuwde in september voor regionale verschillen in inkomen, opleiding, werkgelegenheid en gezondheid als gevolg van rijksbeleid.

Erkenning

De aanwezige lokale en provinciale bestuurders vroegen op het symposium niet zozeer om geld, maar om erkenning. Zowel van hun problemen als van de kansen die de regio’s bieden. Limburgs gedeputeerde Daan Prevoo vindt dat ‘Nederland moet stoppen met het Randstaddenken. Alsof daarbuiten niks gebeurt.’ En Marianne Besselink (burgemeester gemeente Bronckhorst) noemt Nederland te klein om in twee delen te verdelen. ‘Als Nederland vooruit wil, heb je alles nodig, óók de ruimte en expertise van de krimpregio’s, zoals de maakindustrie.’