Katwijkse kastijdingen

 Hij had zich daarbij beroepen op een boekje uit de zeventiende eeuw. Het Leidsch Dagblad had het nieuws als eerste gebracht, daarna volgde GeenStijl, en zo was het kringetje van berichtgevers over de ‘mepdominee’ al snel rond. Die dominee haalde zelfs het Acht Uur Journaal. De PvdA heeft Kamervragen gesteld.
 

Ik was onlangs in Katwijk. In het gemeentehuis werd een boek ten doop gehouden over de geschiedenis van het voormalige vissersdorp in de periode 1940 – 2005. Het boek, geschreven door de bekende historicus A. Th. van Deursen, heeft als titel: In Katwijk is alles anders. Katwijk is een christelijk dorp en heeft veel van zijn oorspronkelijk christelijk karakter behouden, al dringt het moderne leven zich ook hier op en verandert er veel. Maar Katwijk is nog steeds een beetje anders.

De meeste mensen in Katwijk behoren tot de Nederlands Hervormde Kerk en stemmen CDA, CU of SGP. Goed volk dus, zou ik zeggen. Harde werkers, beide benen op de grond, serieus, ruwe bolsters, blanke pitten.
 

Het probleem met die Nederlands Hervormde Kerk is dat zij enkele jaren geleden gefuseerd is met twee andere kerkgenootschappen. Veel orthodoxe kerkgangers konden die fusie niet meemaken en hebben een ander kerkgenootschap gevormd, de Hersteld Hervormde Kerk. In dat (in Katwijk grote) kerkgenootschap is de dominee voorganger die volgens de media van die lelijke dingen over zondige kinderen heeft geschreven.
 

In leer en leven oriënteren deze orthodoxe hervormden zich o.a. op het calvinisme uit de zestiende en zeventiende eeuw. Dat de predikant, ds. A. Vlietstra, een pedagogisch traktaatje van een zeventiende-eeuwse predikant (Jacobus Koelman) citeerde, is dus niet zo vreemd. Vlietstra deed dat in de kerkbode van zijn Katwijkse gemeente. Hij vermeldde daar de geboorte van een meisje, en sprak de hoop uit dat de ouders hun kind in het geloof zouden opvoeden. In dat verband citeerde hij ook Koelmans boekje over De plichten der ouders, een verhandeling die Vlietstra ondanks de ouderdom ervan ‘beslist nog niet uit de tijd’ noemt, maar waarom dat zo is begrijpen we inmiddels al.
 

Calvinisten als Koelman en Vlietstra laboreren niet aan een Rousseauiaans mens- en wereldbeeld. Ze geloven dus niet dat de mens van nature edel en goed is. Integendeel, mensen, ook kinderen al, zijn zondig, opstandig, rebels. Om hun leven in goede banen te leiden, moeten ouders grenzen trekken en wetten stellen, en hun kinderen aan die wetten en regels onderwerpen. Dat is de betekenis van het woord ‘kastijden’ dat Koelman gebruikt en dat Vlietstra citeert.
 

In de omgeving waarin het kerkblad van de Hersteld Hervormde Kerk van Katwijk wordt gelezen, roept dit woord geen enkel misverstand op. Het wordt zeker niet gelezen als een aansporing tot het fysiek mishandelen van kinderen, zoals mevrouw Khadija Arib van de PvdA in haar grote onnozelheid denkt.

Als Vlietstra zijn woorden in een andere context had geciteerd, zou dat onhandig en dom zijn geweest omdat de gebruikte woorden daar wel misverstanden kunnen oproepen. En dat hebben ze ook gedaan toen een redacteur van het Leidsch Dagblad het krantje las, en in zijn schuldige onwetendheid meende een eersteklas relletje op het spoor te zijn. Vermeld in één zin de woorden Katwijk, zonde, kinderen en kastijding, en je weet dat de onwetende seculiere schare en masse over de dominee en zijn kerkverband heen valt. Zo’n bericht is natuurlijk ook te mooi om te nuanceren of deskundig te laten toelichten. Dan had je immers moeten vermelden dat het in dat door Vlietstra geciteerde stukje ook over het laten zien van de ‘teerheid van [de ouderlijke] liefde’ gaat (Katwijkers geloven dat hun kind een ziel heeft), en dan had iemand kunnen vertellen welke betekenis het woord ‘kastijding’ in dit verband heeft.
 

De reactie op het kerkbodeartikeltje van ds. Vlietstra geeft dus geen blijk van oprechte verontwaardiging over mogelijke kindermishandeling maar vooral van seculier onbenul. Dat Nederland ontkerkelijkt, dat wisten we, maar dat dit tot zo’n ver weg groeien van de meest elementaire kennis van de eigen geloofstraditie leidt dat zulke grote misverstanden mogelijk zijn, is bijna schokkend te noemen. En het belooft niet veel goeds.