VNG rekent op 360 miljoen ‘minder meer’ in 2014

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) houdt er ernstig rekening mee dat de oorspronkelijk door het rijk gepresenteerde meevaller voor 2014 van 947 miljoen euro voor gemeenten in werkelijkheid 360 miljoen euro lager uitpakt.

Extra bezuinigingen

In de meicirculaire van het gemeentefonds spiegelde het rijk de gemeenten in 2014 een groei van het gemeentefonds (accres) voor van bijna 6 procent. Omgerekend is dat ongeveer een plus van 1 miljard euro. Daarna kondigde het kabinet echter aan volgend jaar 6 miljard euro extra te bezuinigen. Dat heeft gevolgen voor het gemeentefonds en het accrescijfer van dat jaar, omdat de ontwikkeling van het gemeentefonds al sinds jaar en dag is gekoppeld aan de groei van de rijksbegroting.

Daling gemeentefonds

Als de departementale uitgaven stijgen, neemt het gemeentefonds toe. Als de departementale uitgaven dalen, neemt het gemeentefonds af. Dat allemaal volgens de systematiek van ‘samen de trap op, samen de trap af’. Als vuistregel geldt dat door het verschil in omvang tussen de rijksbegroting en het gemeentefonds een daling van de departementale uitgaven met 100 miljoen euro leidt tot een daling van het gemeentefonds met ongeveer 18 miljoen euro, dat is zo’n 18 procent.

Grove indicaties

Rijksbezuinigingen onder kabinet Rutte komen doorgaans tot stand door een derde van het benodigde bedrag binnen te halen door het verhogen van de belastingen en twee derde door de rijksuitgaven te verminderen. Ongeveer de helft van alle uitgavenbeperkende maatregelen die het kabinet neemt bij grote bezuinigingsrondes slaat neer op de departementale uitgaven. Via de vuistregel betekent de 6 miljard euro aan bezuinigingen een korting van 360 miljoen euro op het gemeentefonds: van de 6 miljard euro zal 2 miljard euro (1/3) worden verhaald via belastingverhogingen en 4 miljard euro (2/3) via uitgaven besparingen. De helft van deze uitgaven besparingen worden via de departementale uitgaven gerealiseerd, dat is gelijk aan 2 miljard euro (50 procent). Achttien procent van 2 miljard is gelijk aan 360 miljoen. ‘Dit zijn grove indicaties’, rekent de VNG voor. ‘Echter, deze vuistregel is geen wet van Meden en Perzen.’

Raadsverkiezingen 2014

Het accres voor 2014 is volgens de VNG ondanks de geluiden over bezuinigingen en de economische crisis zo hoog omdat veel van de zware bezuinigingen waartoe het kabinet Rutte 2 heeft besloten, pas ingaan in 2015. ‘Dit zou mogelijk te maken kunnen hebben met de raadsverkiezingen in 2014’, aldus de VNG. De tweede verklaring heeft te maken met een aantal geplande infrastructurele projecten van het rijk. Veel van die infrastructurele projecten waren oorspronkelijk gepland voor 2012, maar zijn doorgeschoven naar 2013 vanwege de tegenvallende economische ontwikkelingen. Nu worden ze doorgeschoven naar 2014. Verder hebben maatregelen waaronder het huurakkoord en het sociale akkoord invloed op het accres. Die akkoorden hebben de uitgaven van de departementen doen stijgen. Het gemeentefonds stijgt dan via de trap op, trap af- methode mee.