Van Gijzel waarschuwt voor oververhitting economie

Burgemeester Rob van Gijzel van Eindhoven ziet de economie in zijn regio groeien, meldt hij trots in zijn nieuwjaarstoespraak. Maar hij vreest ook voor oververhitting en een tekort van tienduizenden werknemers.

U steekt als gemeente overal bovenuit en houdt een juichverhaal in uw nieuwjaarstoespraak over de Eindhovense economie. Toch waarschuwt u ook meteen voor oververhitting van die economie. Dat is nogal wat. Op welke termijn?
‘Vanaf 2014. Onze economie loopt ongeveer gelijk op met de Duitse economie. In 2010 groeiden we met 2,8 procent, in 2011 met 3,2 procent. In Nederland zijn we daarmee nummer 1. Het laatste kwartaal van 2012 is niet goed. De verwachting is dat dit in het eerste half jaar van 2013 ook zo is. Maar in de tweede helft van het jaar loopt het weer op. Je ziet het ook bij onze hightechbedrijven. ASML heeft haar onderzoeks- en ontwikkelingskosten van 500 naar 900 miljoen verhoogd. Bij Philips bleef het gelijk, maar verschoof het naar Medical en Licht. Dat zit hier. Ook andere bedrijven hebben hierin investeringen gedaan. Bij ASML willen ze naast iedere universitair ingenieur in de keten ook nog een hbo ingenieur en vier medewerkers op mbo-niveau. Dat is 1200 ingenieurs plus nog eens 1200 ingenieurs maal 4, dus al 10 duizend mensen in een bedrijf!.’

U waarschuwt voor een tekort van tienduizenden werknemers. Op welke termijn?

‘We zitten middenin een megatransitie die vergelijkbaar is met de industriële revolutie en waarschijnlijk nog ingrijpender is. Technologie is daarin een oplossend instrument. Die producten worden hier gemaakt en daarvoor is veel interesse uit de hele wereld. Volgens Fortune Magazine is Eindhoven een van de 7 slimste regio’s in de wereld. We verdienen met onze producten voor elke euro die we exporteren 59 cent. Het waarde toevoegend deel van de beroepsbevolking krimpt,  maar we moeten wel investeren in hoogwaardige productie. Rond 2014 verwachten we jaarlijkse weer 3 procent groei of meer. De Universiteit van Maastricht berekende onlangs dat nu al een tekort aan technici is van 67 duizend mensen. Per 1 procent groei loopt dat op met 13 duizend.’

Waarom waarschuwt u dan nu pas? Dit zien we toch al lang aankomen?

‘Ik vraag hier ook al jaren om. Het vorige kabinet wilde er niet aan, maar met dit kabinet hebben we een techniekpact kunnen sluiten. Daar ben ik heel blij mee. Met minister Kamp ben ik bezig met het samenstellen van een pakket voor meer aanwas. Hij komt hier later deze maand op bezoek. De effecten van dat pact zie je pas over vier tot zes jaar. Intussen hebben we wel al die mensen nodig. Ouderen met een technische achtergrond zitten nu vaak thuis met een afkoopsom. Als we die weer laten beginnen, moeten die later wel weer terug kunnen vallen in die zekerheid. Dat kan nu niet. We kunnen mensen uit Drenthe en Noord-Holland halen, maar die mensen hebben te maken met waardevermindering van hun huis. We moeten daarom de wereld letterlijk afstropen. We halen jaarlijks ruim 800 mensen, uit Spanje, Italië, Griekenland en Turkije. Maar ook uit de Verenigde Staten, India, China, Taiwan en Korea. Toch hebben we nog steeds te weinig mensen. Uit Turkije willen we mensen voor vijf of zes jaar hiernaartoe halen. Ze komen hier werken, maar we leiden ze ook op. Daarna gaan ze weer terug en kunnen ze daar een nieuwe bedrijfsvoering beginnen. Daar heeft Turkije wat aan en Nederland als handelspartner natuurlijk ook.’

Toch groeit de bevolking in Eindhoven even snel als in de jaren ’20, zegt u. 15 procent van de nationale bevolkingsaanwas. Dat is niet genoeg?
‘Ik heb het over voorwaartse werkgelegenheid, maar dat heeft ook een aanzuigende werking. Er komt dus ook middenstand bij en woningbouw. Het zijn niet allemaal kenniswerkers, nee.’

Hoeveel kenniswerkers wilt u uit het buitenland halen? Nu duizend per jaar? En straks?
‘Voor de komende twee jaar hebben we het over tienduizenden mensen. Er zijn drie opties: we halen ze ergens anders vandaan of er ontstaat schaarste en de prijzen en salarissen stijgen, waardoor oververhitting ontstaat of de productie gaat naar andere landen. Dat zou zonde zijn, want dan doen we alle ontwikkeling, maar ontvangen we niet de revenuen.’

U wilt een partnerschap aangaan met het kabinet. U vraagt daarbij om investeringen in betere verbindingen naar uw stad. U wilt ook een hsl naar Duitsland. Dat gaat miljarden kosten.
‘Als je kijkt naar de grafiek van het CBS in de Internationalisation Monitor 2012 op pagina 117, dan ziet u dat Eindhoven bijna overal boven het landelijk gemiddelde scoort. We zijn de meest internationale stad van Nederland, de luchthaven doet het redelijk goed, de wegen zijn verbeterd, maar we hebben nog geen ring. Ook de ontsluiting naar Duitsland en België is treurig. Alle infrastructuur is bedoeld voor Rotterdam. We moeten met die shift aan de gang. Het is idioot dat we geen hsl-verbinding met Duitsland hebben. Ik spreek nu ook liever van de grote driehoek: Amsterdam-Rotterdam-Eindhoven.

Verwacht u een constructieve houding van minister Kamp?
‘We zullen samen moeten kijken hoe we de problemen aan gaan pakken. Dit is dus niet alleen een probleem van Eindhoven, maar van heel Nederland. Het gaat mij ook niet zozeer om geld, maar om commitment. Een partnerschap om oververhitting te voorkomen.’