Helft land verliest nog op grond

Voor het eerst sinds 2008 hebben gemeenten een positief saldo op hun grondexploitaties. De plus van 555 miljoen komt voor ruim driekwart uit Noord-Holland. Maar Drenthe, Friesland, Gelderland, Overijssel, Limburg en Flevoland noteren nog minnen.

Dat blijkt uit een analyse van TU Delft-professor Willem Korthals Altes van recent door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) beschikbaar gestelde data van de gemeentelijke financiële rapportages over 2015. Voor het eerst is er over de cijfers van 2015 een analyse uitgevoerd naar verschillen tussen provincies. Daaruit komen grote verschillen in resultaten naar voren.

De provincie Noord-Holland was in 2015 goed voor 76 procent van het positieve saldo op grondexploitaties van gemeenten. Ook de gemeenten in Noord-Brabant, Zuid-Holland, Utrecht, Groningen en Zeeland boekten een positief saldo. Voor gemeenten gelegen in provincies gelegen buiten de Stedenring Centraal Nederland was er echter overwegend sprake van een negatief saldo op de grondexploitaties.

Lagere lasten
Het verschil met voorgaande jaren zit hem volgens Korthals Altes vooral in de verlaging van de lasten. ‘Er worden minder gronden aangekocht, er wordt minder geïnvesteerd in bouwrijp en woonrijp maken. Ook de verrekeningen, onder andere nodig om de effecten van bijstellingen van lopende grondexploitaties te verwerken, zijn lager’, zegt hij.

Tegelijkertijd zijn ook de opbrengsten van de grondverkopen hoger dan in 2013 en 2014. De halfjaarcijfers van 2016 bestendigen voor Nederland als geheel het beeld over 2015. De cijfers wijken daarmee in positieve zin sterk af van de resultaten uit de voorgaande jaren. ‘Wel is het resultaat over 2016 iets lager dan in 2015, en dat is over de hele linie het geval. Er is sprake van lagere lasten en lagere baten. Gemeenten kopen minder grond aan, investeren iets minder in bouwrijp en woonrijp maken en verkopen minder grond’, aldus Korhals Altes.

Rustiger vaarwater
Ander onderzoek van onder andere Deloitte laat zien dat dit heeft geleid tot een verlaging van de boekwaarde van gemeentelijke grondposities. Gemeenten hebben (financieel gezien) in 2016 veel meer grond verkocht dan dat ze hebben geïnvesteerd in aankoop en verbetering van gronden.

Opmerkelijk is volgens Korthals Altes ook dat de jaarcijfers voor het eerst sinds 2010 voor wat betreft het totale resultaat beter zijn dan de cijfers voor het vierde kwartaal. Dat wil zeggen dat er bij de jaarafsluiting er dus relatief weinig tegenvallers waren die het noodzakelijk maakten om de resultaten in negatieve zin bij te stellen. ‘Het lijkt erop dat gemeentelijke grondexploitaties in een rustiger vaarwater zijn gekomen’, zegt hij.