Forse verschillen in nadeelcompensatie voor ondernemer

Ondernemers zien de omzet teruglopen als de straat voor hun deur open ligt en kunnen bij de gemeente om schadevergoeding vragen. Heldere regels ontbreken vaak. Nog niet één op de tien gemeenten heeft een verordening.

Tot nu toe hebben gemeenten eigen regelgeving met betrekking tot de zogeheten nadeelcompensatie. In de regel wordt aangesloten bij omzetverlies, waarbij een norm van 15 procent van de totale jaaromzet van een onderneming als ondergrens wordt aangehouden voor het normaal maatschappelijk risico. Dat wil zeggen, als de schade niet meer bedraagt dan 15 procent van de jaaromzet dan blijft deze schade voor eigen risico van de ondernemer.

Drempelbedrag
De Raad van State acht de 15 procent omzetdrempelmethode echter niet meer bij voorbaat ‘redelijk’ en stelt dat per geval moet worden onderzocht of de drempel gerechtvaardigd is. ‘Enkele gemeenten hebben inmiddels een alternatief bedacht voor de 15 procent drempelmethode. Maar slechts heel langzaam passen andere lokale overheden hun regels aan’, aldus directeur Christa Lagerweij van Rechtklus.nl. ‘Wat daarbij opvalt, is dat er zoveel variëteit is in hoe gemeenten met verzoeken om nadeelcompensatie omgaan. Dat is niet vreemd als je weet dat het gros van de 390 gemeenten ook helemaal niets heeft geregeld. En tussen die enkele gemeenten – 32 in totaal – die op dat vlak wel een verordening hebben, blijken enorme verschillen te zitten.’

Omzetdaling
Grofweg zijn er drie soort regelingen te onderscheiden. Een deel van de gemeenten werkt met een drempel als een soort van toegangskaartje tot de regeling. Een gedupeerde ondernemer komt in aanmerking voor een schadevergoeding als deze kan aantonen gedurende de werkzaamheden een omzetdaling te hebben van meer dan 15 procent ten opzichte van de drie daaraan voorafgaande jaren. Amersfoort, Breda, Eindhoven en Den Haag werken bijvoorbeeld met die ondergrens.

Kortingen
Andere gemeenten, zoals Hillegom, Smallingerland, Nijmegen en Vlissingen, werken met een kortingsregeling. Eerst wordt globaal beoordeeld of de schade buiten het zogeheten normaal maatschappelijk risico valt. Als dat het geval is, vergoedt de gemeente de schade met aftrek van een korting. Die kortingspercentages variëren overigens per gemeente van 10 tot 30 procent.

Combiregeling
Een derde groep gemeenten werkt met een combinatie van drempelbedragen en kortingen. Tot die groep behoren onder andere Amsterdam, Doetinchem en Rotterdam. De gemeente Amsterdam hanteert een drempelbedrag van 8 procent en brengt daarnaast een korting in rekening op het bedrag boven die 8 procent. De hoogte van die korting wordt door de gemeente vervolgens per geval bekeken. ‘Arnhem legt de lat het allerhoogst, met een drempelbedrag van 15 procent en daarnaast nog eens een korting’, aldus Lagerweij.

Vertraging wetgeving
Eén van de problemen bij nadeelcompensatie is dat er geen wetgeving is. Dat wil zeggen, de Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten is deels in werking getreden per 1 juli 2013. Maar het gedeelte van deze wet dat toeziet op nadeelcompensatie bij rechtmatige overheidsbesluiten, is nu nog steeds niet van kracht. Daarmee zijn gemeenten dus ook nog steeds niet wettelijk verplicht – het is zogezegd nog ongeschreven recht – tot het verstrekken van nadeelcompensatie aan gedupeerde ondernemers.

Naar verluidt is de reden van de vertraging dat de aanpassingswetgeving nog in voorbereiding is. Dat er wat extra tijd wordt genomen, vindt Hayke Veldman, Tweede Kamerlid voor de VVD, alleszins begrijpelijk. Mede gezien de vele nieuwe wetgeving die er te verstouwen is. ‘Het gaat bij nadeelcompensatie ook om een ingewikkeld traject, dat veel andere zaken raakt. Maar voor het eind van dit jaar moet de finale stap toch wel zijn gezet’, zegt hij. ‘We zijn nu al bijna drie jaar onderweg.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 4 van deze week. (inlog)