Accountants: zorgen over financiële functie gemeenten

Ongeveer 80 van de 393 Nederlandse gemeenten haalt de deadline (vandaag) voor het inleveren van de jaarrekening 2015 niet. Dat schat de NBA, de beroepsvereniging voor accountants. Daarbij zal de helft van de gemeenten geen goedgekeurde jaarrekening krijgen. Oorzaak ligt in de chaotische administratie van contracten tussen gemeenten en zorginstellingen. Accountants maken zich zorgen over de financiële functie van gemeenten: is de gemeente wel in control?

Decentralisaties oorzaak vertraging

De decentralisaties naar de gemeenten zijn er de directe oorzaak van dat accountants nog niet klaar zijn met hun controles van de gemeentelijke jaarrekeningen, aldus Robert Mul, hoofd beleid en beroepsontwikkeling bij de NBA. Accountants moesten lang wachten op informatie van gemeenten en die op hun beurt weer op informatie van zorginstellingen. Veel jaarrekeningen krijgen geen goedkeurende accountantsverklaring krijgen. Dit zit hem in het feit dat vaak lastig is vast te stellen of het geld volgens de geldende regels is uitgegeven. ‘Voor een deel is dit niet te controleren.’ Mul wijst verder op de Sociale Verzekeringsbank (SVB) die fungeerde als kassier voor een deel van de gelden. ‘Zij hebben afkeurende verklaringen uitgebracht. De uitgaven waren niet volgens de regels.’

Verklaring verklaard

Volgens Mul is de groep gemeenten die de jaarrekening te laat inlevert heel divers. ‘Het ligt niet aan de omvang van de gemeente, want sommige grote gemeenten zijn ook op tijd klaar.’ Een groot deel van de verklaringen zullen met beperking of oordeelsonthouding zijn, zegt Mul. Bij beperking zijn accountants over 3 tot 10 procent van de jaarrekening onzeker. Bij een oordeelsonthouding ligt dit percentage boven de 10 procent. Mul verwacht dat de verklaring met beperking de overhand zal hebben. Die beperkingen worden benoemd. De rest van de jaarrekening kan dan worden goedgekeurd. Hij wijst erop dat raadsleden op de site van de NBA de aparte brochure Verklaring verklaard kunnen downloaden voor een beter begrip van de accountantsverklaring.

Bij accountants flessenhals ontstaan

In een artikel in het FD ligt de nadruk op het zwartepieten tussen de accountants en de VNG over wie er nou op wie moet wachten. Gemeenten beginnen hem te knijpen, omdat zij gekort kunnen worden op specifieke uitkeringen of de uitkering uit het gemeentefonds wordt opgeschort als zij de jaarrekening te laat inleveren. Maar op het zwartepieten wil Mul de aandacht niet vestigen. ‘Overal in de keten zijn vertragingen opgetreden door de decentralisatie. Dat is al anderhalf jaar het geval. Alle partijen zijn te laat en bij accountants is een flessenhals ontstaan.’

Platform van raadsleden

Eerder maakt Mul zich grote zorgen over de financiële functie in gemeenten in het algemeen. Bij veel gemeenten worden jaarrekeningen regelmatig niet goedgekeurd en maken gemeenteraden daar geen punt van. ‘Wij doen die controles voor de raad. Zij moeten daarmee uit de voeten kunnen. Maar ik hoor die raadsleden niet.’ Mul mist een vereniging of platform van raadsleden die zich bezighoudt met de financiële functie. ‘Een aparte commissie hiervoor zou voor ons een belangrijke gesprekspartner zijn.’ Hij vindt het belangrijk dat 2016 goed in beeld komt en verwacht ook dat de ervaringen van afgelopen jaar vruchten afwerpen. ‘Het kan alleen maar bergopwaarts.’

Eigen accountantsdienst

Dat de VNG nadenkt over het oprichten van een eigen accountantsdienst hoeft niet te leiden tot de slager die zijn eigen vlees keurt, vindt Mul. ‘Zij moeten ook voldoen aan de beroepseisen. De gemeente Amsterdam heeft een eigen dienst. Dat kan prima.’ Als die financiële functie maar voldoende tot zijn recht komt en gezien de ervaringen van afgelopen jaar is die nu onvoldoende. ‘Het is zaak dat de decentralisatie in het sociale domein snel op orde komt. Iedereen heeft zijn rol in die keten en hierover vindt ook overleg plaats, maar verantwoording en controle zijn hierbij altijd het kind van de rekening.’