80 procent gemeenten nog geen accountantsverklaring

Acht op de tien gemeenten beschikt een week voor het verstrijken van de officiële deadline nog niet over een accountantsverklaring. Het merendeel van de gemeenten heeft de hoop ook verloren dat die benodigde verklaring op tijd komt.

Dat blijkt uit een enquête van FAMO, de vereniging van middelenmanagers bij de overheid, onder de gemeenten. Van de 100 gemeenten die reageerden op de enquête, gaven er 80 aan dat ze nog geen verklaring van de accountant binnen hebben. Een derde daarvan verwacht die wel alsnog voor 15 juli te ontvangen, de wettelijk voorgeschreven termijn. ‘Twee derde weet niet of ze die verklaringen op tijd krijgen, ook omdat de accountant het nog niet weet of aangeeft het nu nog niet te weten. Of de accountant heeft al aangegeven niet voor 15 juli een verklaring te kunnen leveren’, aldus FAMO-bestuurslid Hans Smit.

Financiële sancties

Volgens de wettelijke voorschriften dienen gemeenten hun jaarrekening inclusief accountantsverklaring uiterlijk 15 juli ingeleverd te hebben bij de provinciale toezichthouder. Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft laten weten vast te houden aan die inzenddatum, ondanks de problemen die gemeenten kennen. Wel zal het ministerie pas vanaf 15 augustus met financiële sancties gaan strooien. Een van de strafmaatregelen is het tijdelijk geheel of gedeeltelijk opschorten van de gemeentefondsuitkering.

Ingewikkelder dan anders

Door de decentralisatie van taken in het sociaal domein per 2015 is het verantwoordings- en controleproces over dat jaar ingewikkelder dan anders. Veel gemeenten hebben extra inzet moeten plegen om hun eigen verantwoording op tijd gereed te hebben. Zelf hebben de gemeenten hun jaarverantwoording wel afgerond, maar in veel gevallen was het nog wachten op de Sociale Verzekeringsbank (SVB). De SVB slaagde er niet in de controleverklaring op tijd af te geven. Het gaat daarbij met name om de pgb-gelden van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015) en de Jeugdwet. Gemeenten moesten die SVB-gegevens begin mei al hebben voor een tijdige financiële jaarafsluiting.

Afhankelijkheid andere organisaties

De FAMO-enquête maakt volgens Smits eens en te meer duidelijk dat er door de decentralisatie van de taken op het gebied van jeugd, werk en zorg een nieuwe problematiek is ontstaan: de afhankelijkheid van afronding en kwaliteit bij andere organisaties. ‘Dat vraagt om nadere verkenning en mogelijk heeft dat gevolgen voor de aanpak van accountantscontrole’, aldus Smit.

Minder goedkeurende verklaringen

De algemene verwachting van de NBA, de beroepsorganisatie van accountants, is dat de inregelproblemen van de decentralisaties zodanig zijn dat in bepaalde situaties accountants van gemeenten, na het beoordelen van de beschikbare controle-informatie, zullen concluderen dat er niet voldoende en/of geschikte controle-informatie beschikbaar is of dat er afwijkingen van materieel belang zijn voor de jaarrekening van de gemeente. ‘De verwachting is dan ook dat er minder goedkeurende controleverklaringen zullen worden afgegeven’, aldus een recent NBA-alert. ‘De beschreven onzekerheden/fouten sociaal domein wegen mee in de fouten en onzekerheden evaluatie en kunnen leiden tot een verklaring met beperking of een oordeelonthouding, al dan niet voor wat betreft getrouwheid en rechtmatigheid. Ook is denkbaar dat op grond van onrechtmatige aanbestedingen, geconstateerde onrechtmatigheid of materiele afwijkingen, ook weer in samenhang met eventuele andere posten en processen, moet worden geconcludeerd dat de jaarrekening moet worden afgekeurd.’