Burgers willen zelf hun eigen burgemeester kiezen

Een ruime meerderheid (66%) van de Nederlanders is voor de invoering van een gekozen burgemeester. Het gros daarvan (44%) wil de burgemeester dan wel zelf kiezen, en de keuze niet aan de raad overlaten.

Peiling

Slechts 16% van de Nederlanders is tegen, 13% heeft er nog geen mening over. Dat blijkt uit onderzoek van I&O Research dat deze week onder ruim 9.500 Nederlanders hierover hun mening peilde. Directe aanleiding voor het onderzoek is het standpunt van het CDA, dat dit weekeinde bij monde van CDA-voorman Buma stelde inmiddels ook voorstander te zijn van de gekozen burgemeester. Nu tweederde van de Tweede Kamer voor is, is hiermee een wetswijziging een stapje dichterbij gekomen.

Grootste draagvlak

Het grootste draagvlak voor een gekozen burgemeester is er onder mensen met een politieke voorkeur voor PVV(83%), Unie 50+ (79%) en de SP (79%). Het gros van deze voorstanders vindt bovendien dat inwoners rechtstreeks hun burgervader of –moeder moeten kunnen kiezen; respectievelijk 69%, 62% en 54%.

Kroonjuwelen

Het aantal voorstanders van deze drie partijen ligt, opvallend genoeg, hoger dan bij D66-stemmers, de partij die het initiatief nam om het pad te effenen voor de gekozen burgemeester. 75% van de D66-stemmers is voor een gekozen burgemeester; waarvan 43% voor een door de inwoners gekozen burgemeester, terwijl 32% vindt dat de gemeenteraad dat moet doen. Naast het referendum was de gekozen burgemeester tot voor kort één van de kroonjuwelen van de partij.

Stemrecht bij burger

Twee op de drie mensen die PvdA, VVD of CDA stemmen zijn weliswaar voor een gekozen burgemeester, maar zijn verdeeld over de vraag of de gemeenteraad die keuze moet maken, of dat het stemrecht bij de inwoners moet liggen. Bij PvdA en CDA vindt de helft van de voorstanders dat de gemeenteraad moet kiezen en de andere helft dat juist de burger aan zet is. Onder de voorstanders bij de VVD is een meerderheid van mening dat het stemrecht voor een nieuwe burgemeester bij inwoners moet liggen. De meeste tegenstanders zijn te vinden onder de christelijke partijen: CDA: 28% tegen, SGP: 25% tegen en ChristenUnie: 23%.

Stad en platteland

Een op de vijf 65-plussers is tegen het plan; bijna een op de vijf jongeren tot 35 jaar weet het niet. Het totale aandeel voorstanders varieert niet naar leeftijd en ligt in alle leeftijdscategorieën rond de 70%. Inwoners van sterk verstedelijkte gebieden hebben geen andere opvatting over de gekozen burgemeester dan inwoners van niet-stedelijke gebieden.

Grote gevolgen

De gevolgen van een rechtstreeks gekozen burgemeester zijn groot. De Staatscommissie Dualisering presenteerde 14 jaar geleden zes modellen, waarin de gevolgen van de burgemeestersverkiezingen staan uitgewerkt. Die variëren weliswaar van reikwijdte en daarmee van impact, maar zijn allen vergaand zijn en zullen het stelsel van het lokale bestuur op zijn kop zetten. VNG-voorzitter Jorritsma zei recent dat het takenpakket van burgemeesters moet worden verruimd als voor de gekozen burgemeester wordt gekozen.