Zo kunnen gemeenten lokale duurzame initiatieven stimuleren en faciliteren

Duurzaamheid en participatie in Meierijstad.

Hoe kan de gemeente Meierijstad duurzame initiatieven faciliteren en stimuleren? KplusV heeft samen met Telos onderzoek gedaan naar duurzaamheid en participatie in Meierijstad. Conclusie: informeer, betrek en sta als gemeente open voor nieuwe ideeën en werkwijzen.

KplusV heeft samen met Telos voor de Rekenkamercommissie Meierijstad een onderzoek uitgevoerd naar duurzaamheid en participatie. Deze twee onderwerpen zijn hoofdthema’s in ‘Mijlpalen van Meierijstad’, dat de speerpunten voor de bestuursperiode 2017-2022 formuleert. Duurzaamheid en participatie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden: zonder het betrekken van lokale partijen is het onmogelijk doelstellingen op het gebied van duurzaamheid te behalen.

Twee aanvullende onderzoeken

Met het onderzoek wil de Rekenkamercommissie inzicht in de vraag hoe lokale duurzame initiatieven aangejaagd, gestimuleerd en gefaciliteerd kunnen worden. Om deze vraag te beantwoorden heeft Telos een duurzaamheidsportret gemaakt, waarin wordt aangegeven hoe de gemeente scoort op verschillende onderdelen van duurzaamheid. Conclusie: de gemeente kan stappen maken op het gebied van infrastructuur, verduurzaming van bedrijventerreinen, energieverbruik van woningen en zonne- en windenergie.

Op basis van deze bevindingen heeft KplusV enkele casussen onderzocht. We hebben geanalyseerd waar de duurzame initiatieven in de gemeente tegenaan lopen, zoals regelgeving, financiering en het risico op conflicten met bewoners. De casussen bestaan uit:

• energieopwekking door gebruik van reststromen bij houtbewerking;
• energieopwekking door mestvergisting;
• het gebruik van reststromen van groenten om soepen en sauzen te maken;
• en het starten van een zonnepark op een braak liggend stuk grond.

Behoefte aan helderheid omtrent beleid en transparantie van regelgeving

Wat blijkt? De onderzochte initiatieven zijn zelf in staat financiering te vinden, in de vorm van leningen, crowdfunding en investeringen van bedrijven. De initiatieven zien graag dat de gemeente aangeeft wat het gevolg is van het duurzaamheidsbeleid. Wat kunnen partijen van de gemeente verwachten? Waar staat de gemeente als het gaat om nieuwe installaties en zonnepanelen? Stel dat er een conflict ontstaat met tegenstanders, wat is dan het standpunt van de gemeente? Hoe belangrijk is duurzaamheid dan voor de gemeente?

Daarnaast hebben de initiatieven behoefte aan transparantie omtrent regelgevingen en (het aanvragen van) vergunningen. Dergelijke drempels zorgen voor onzekerheid. De initiatieven willen graag weten waar ze aan toe zijn.

Sta open voor partijen en breng deze bij elkaar

Ook zien de initiatieven een ‘makelaarsfunctie’ weggelegd voor de gemeente. Met de kennis van lokale economie en bedrijvigheid kan de gemeente partijen bij elkaar brengen. Zo worden ervaringen uitgewisseld. Partijen die nog geen plannen hebben om te verduurzamen, kunnen leren van de partijen die al verder zijn. Ook zien de initiatieven graag dat er informatie wordt verstrekt aan bewoners en bedrijven. Door bewoners en bedrijven actief te benaderen en te informeren over mogelijkheden (bijeenkomsten, energieloket of online-informatievoorzieningen) zorgt de gemeente ervoor dat de stap naar verduurzaming makkelijker wordt.

En als laatste: sta als gemeente open voor de ideeën uit de samenleving! Lokale initiatieven zijn soms verder als het gaat om ideeën en uitvoering dan de gemeente. Dit betekent dat college en raad een open houding dient te hebben en het enthousiasme niet meteen ‘plat slaat’. Als gemeente doe je aan verwachtingsmanagement en geef je aan waar je beïnvloedingssfeer als gemeente begint en eindigt (bijvoorbeeld bij landelijke regelgeving). Door te communiceren waar bewoners en bedrijven aan toe zijn, zijn onverwachte tegenslagen te voorkomen – en is de transitie naar een duurzame economie te versnellen.

Combineren van expertise

KplusV en Telos hebben hun expertise gecombineerd om de vraag van de rekenkamer te beantwoorden. Door middel van de duurzaamheidsportretten van Telos wordt aangegeven waar gemeenten het goed doen en waar verbetering mogelijk is. Dergelijke inzichten geven richting en maken het voor gemeenten mogelijk focus aan te brengen in de doelstellingen en ambities. KplusV gebruikt haar kennis van beleid, sturingsinstrumenten en gemeentelijke organisatie om de vertaling naar de uitvoering te maken.

De rapportages van KplusV en Telos zijn te vinden op de website van de rekenkamercommissie van Meierijstad.

Wil je meer weten of heb je interesse in rekenkamer- of beleidsonderzoek naar duurzaamheid? Neem voor vragen contact op met Roel Bottema.

• Rekenkameronderzoek