Gebleken geschikt

Twintig jaar geleden werkte ik op een redactie, waar een verhitte discussie woedde over voorkeursbeleid bij sollicitaties. De ene helft van de redactie vond dat er in advertenties moest staan ‘Bij gelijke geschiktheid wordt de voorkeur gegeven aan een vrouw of een allochtoon.’ De andere helft meende dat er ‘bij gebleken geschiktheid’ moest staan. Dat laatste houdt in dat een allochtone of vrouwelijke kandidaat die aan de gestelde eisen voldoet de voorkeur krijgt boven een blanke man, ook al is die laatste een betere kandidaat.

Ik was als enige tegen positieve discriminatie. Minder eisen stellen aan bepaalde personen zal hun maatschappelijke positie niet verbeteren, zo was mijn overtuiging. Toen Kamerlid Joram van Klaveren net voor de afgelopen zomervakantie een wetsvoorstel indiende om een einde te maken aan het voorkeursbeleid, dacht ik dan ook: eindelijk!

Tijdens de vakantie kwam mij echter een wat ouder artikel onder ogen van econoom Esther Duflo, professor aan het Massachusetts Institute of Technology. Zij beschrijft daarin een onderzoek naar voorkeursbeleid in een deel van India. Daar bestaat de regel dat een derde van de publieke functies gereserveerd moet zijn voor vrouwen. Duflo liet de dorpsbewoners een politieke speech horen die door een computer werd uitgesproken, de ene keer met een mannelijke en de andere keer met een vrouwelijke stem. In dorpen met uitsluitend mannelijke bestuurders werd de mannelijke speech beter beoordeeld. In dorpen waar vrouwen leidinggevende functies in het bestuur hadden, werden beide versies gelijk beoordeeld. Ook bleek dat in dorpen die eerder een vrouw als burgemeester hadden gehad, de kans dat er opnieuw en vrouw tot burgemeester gekozen zou worden vijf keer hoger lag.

Positieve discriminatie kan dus effectief zijn om een doorbraak te forceren in vastgeroeste rolpatronen en maatschappelijke structuren. En dat stelt mij uiteindelijk voor een dilemma. Het instrument positieve discriminatie is volgens mij nog altijd principieel fout, maar gebleken geschikt.