‘Ook vaker integriteitsonderzoek in gemeenten’
Niet alleen provincies, ook gemeentebesturen laten vaker onderzoek uitvoeren naar integriteitsschendingen zoals corruptie, fraude, belangenverstrengeling en intimidatie. Dat zegt prof. Hans van den Heuvel, emeritus-hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Niet alleen provincies, ook gemeentebesturen laten vaker onderzoek uitvoeren naar integriteitsschendingen zoals corruptie, fraude, belangenverstrengeling en intimidatie. Dat zegt prof. Hans van den Heuvel, emeritus-hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Vaak vermoedens
Volgens hem zijn het niet altijd feitelijke schendingen, maar gaat het vaak om vermoedens waar een helder antwoord op moet komen. ‘Ook het gedrag van raadsleden is steeds meer onderwerp van onderzoek’, merkt Van den Heuvel op. Dat tevens ambtenaren kritisch worden gevolgd, is alleen maar toe te juichen. ‘Zij hebben door het nieuwe werken meer beleidsvrijheid gekregen. Burgers kunnen dus gemakkelijker oneffenheden waarnemen en maken daar vervolgens melding van.
Overheden zijn alerter
En natuurlijk zijn er leidinggevenden en collega’s die op de bres staan voor de integriteit van de eigen organisatie. ‘Elke smet daarop willen ze aanpakken.’ Deze ontwikkeling heeft volgens Van den Heuvel te maken met een groter bewustzijn en met de eis van onkreukbaar bestuur. ‘Provincies en gemeenten reageren tegenwoordig alerter op signalen uit de organisatie en de samenleving. De ene bestuurder pakt signalen gemakkelijker op dan de andere. Dat heeft niet alleen te maken met een goed ontwikkeld integriteitsgevoel, maar ook met lef of, zoals dat tegenwoordig heet: doorpakken.'
66 integriteitsonderzoeken
Van den Heuvel reageert op een vandaag gepubliceerd onderzoek van NRC Handelsblad naar integriteitsonderzoeken in de twaalf provincies. De gegevens kreeg de krant in handen na een Wob-verzoek. Uit die gegevens blijkt dat provincies tussen 2012 en 2016 66 integriteitsonderzoeken lieten uitvoeren, waarbij 42 keer een schending van ambtelijke of bestuurlijke integriteit werd vastgesteld. Voor 20 van de 66 onderzoeken werd een extern bureau ingeschakeld. In de afgelopen vier jaar gaven de provincies in totaal 1,1 miljoen euro uit aan deze externe onderzoeken.
Noord-Holland koploper
Verder blijkt het aantal onderzoeken in provincies jaarlijks toe te nemen: van 8 in 2012 tot 19 in 2016. De meeste integriteitsonderzoeken in de afgelopen vier jaar waren in Noord-Holland (21). Daarin werden 11 schendingen geconstateerd. De zaak van gedeputeerde Ton Hooijmaijers (VVD) trok natuurlijk veel aandacht, maar ook gedeputeerde Albert Moens (GroenLinks) werd in 2013 postuum schuldig bevonden aan belangenverstrengeling. De provincie Noord-Holland gaf ook het meeste uit aan extern onderzoek: ruim een half miljoen euro.
Integriteitsparadox
De provincie Friesland staat op plaats twee in aantal onderzoeken (16), maar geen daarvan werd extern uitgevoerd. Op plaats drie staat Zuid-Holland met zes integriteitsonderzoeken, waarin vijf schendingen werden geconstateerd. De totale kosten van het extern onderzoek waren daar ruim twee ton. Ook Drenthe (drie externe onderzoeken, één schending) gaf ruim twee ton uit aan extern onderzoek. In één provincie werd geen integriteitsonderzoek uitgevoerd: Flevoland. Meer onderzoek in een provincie wil overigens niet per se zeggen dat het daar slechter is gesteld met de integriteit: meer aandacht leidt tot meer onderzoeken. Leo Huberts, hoogleraar bestuurskunde aan de Vrije Universiteit, noemt dit de “integriteitsparadox”.
Reacties: 3
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
"Ook gemeentebesturen laten vaker onderzoek uitvoeren naar integriteitsschendingen zoals corruptie, fraude, belangenverstrengeling en intimidatie".
Dergelijke onderzoeken worden anno 2017 niet alleen nog uitgevoerd door bv. BIOS, het huis voor klokkenluiders en integriteit, en gerespecteerde betrouwbare wetenschappers zoals professor Van den Heuvel, wat een buitenstaander zou verwachten: een kwalitatief goede en betrouwbare bron. Nee, van de Minister BZK en de VNG mogen ze ook nog steeds worden uitgevoerd door de wildwest-afdeling van hun integriteitsbeleid: de commerciële bureaus die van integriteit hun slimme verdienmodellen hebben gemaakt, waarvan gelukkig echter o.a. via een serie tuchtrechtuitspraken en wetenschappelijke rapporten bewezen is dat ze nogal eens onvoldoende of niet deskundig, zorgvuldig, objectief en/of integer (!) onderzoek doen en rapporteren. Zelfs integriteitsonderzoekers blijken op zijn tijd niet onkreukbaar en betrouwbaar, als de situatie (opdrachtgever) daar belang bij heeft. Je zult het maar treffen als onderzochte bestuurder/ambtenaar/belanghebbende dat je met een sloddervos of zelfs partijdige, dus sjoemelaar, van zo'n bureau te maken krijgt, en die het zelfs na bewijs van wanpresteren / manipuleren halsstarrig verdomt om zijn product, een slecht rapport, te corrigeren, natuurlijk met een hausse aan rechtszaken tot gevolg. Kommer en kwel, ook voor menige gemeente die opdrachtgever was van zo'n bureau dat zichzelf in de vrije markt het vrije stempel Integriteit heeft opgedrukt - geen keurmerk - maar dat welbeschouwd niet verdient als zodanig de hand boven het hoofd te worden gehouden, tot bij rechters aan toe..., bij gebrek aan eigen zelfreflectie en -correctie (behoudens, ingegeven door de aanhoudende kritiek vanaf de slagvelden van hun dossiers, het ontduiken van de beroepsregels over de eigen integriteit en/of het publiek terugtreden als directeur van hun BV om verder wel als stille vennoot verder mee te kunnen blijven draaien en profiteren uit de ruif van de integriteitbudgetten bij de overheid speciaal gemeenten).
En de Minister BZK? Die zag het ook verder op afstand aan, wat die wildwest valt buiten zijn betrokkenheid natuurlijk, hoewel er vet geld in wordt besteed waar hij (mede) verantwoordelijk voor is, maar zijn naam is Haas in deze, net als bij de VNG die mede verantwoordelijk is voor de wildwest maar daar liever niet aan wordt herinnerd, net als een zittend staatsraad bij de raad van State. Maar toch goed als dat op z'n tijd weer eens gebeurt, zo lang nog steeds via commerciële partijen kan worden uitgemaakt of een bestuurder of ambtenaar over wie zich een incident voordoet al dan niet integer heeft gewerkt (wie betaalt die bepaalt...). Mijn stelling is en blijft: iedere burgemeester die nog steeds een commercieel bureau inhuurt voor een onderzoek bij een incident heeft het nog steeds niet gesnapt (of juist wel dat kan ook natuurlijk...).