Intern opleiden helpt gemeenten aan ambtenaren

Het percentage moeilijk vervulbare vacatures bij gemeenten nam toe van 5,9 procent in 2015 naar 6,5 procent in 2016. Eén van de strategieën om je als gemeente van voldoende medewerkers te verzekeren, is ze zelf op te leiden. Maastricht werft in België.

Gemeenten hadden vorig jaar ‘een fors hoger aantal openstaande vacatures’ dan een jaar eerder. Er zijn gemeenten die makkelijker dan de gemiddelde gemeente aan mensen komen, net zoals er gemeenten zijn die dat juist moeilijker afgaat. Over het algemeen de grotere gemeenten in het voordeel.

Leerwerkbedrijf
Groot zijn is interessant, merken ze onder andere in Maastricht. Algemeen directeur bedrijfsvoering en dienstverlening Marthè Rompen: ‘Als centrumgemeente met veel uitdagingen zijn we aantrekkelijk en hebben we vergeleken met de rest minder moeite om aan mensen te komen.’

Dat komt in zijn geval goed uit, want Maastricht krijgt volgens hem door pensionering te maken met een enorme uitstroom bij de uitvoerende onderdelen, vooral bij stadsbeheer, onderhoud openbare ruimte en afvalinzameling. De vacatures die zo ontstaan, krijgt Maastricht slechts mondjesmaat ingevuld, zegt Rompen. Maastricht anticipeert op het tekort met het plan om mensen intern te gaan opleiden. Concreet: stadsbeheer wordt ook een leerwerkbedrijf, iets wat je in meer gemeenten ziet gebeuren. ‘Mensen die er een diploma halen en het goed doen, kunnen dan gewoon in dienst bij ons komen. Daarmee dienen we meteen een ander doel: mensen op achterstand perspectief bieden.’

Directiefuncties
Wat de hogere echelons betreft heeft Maastricht nu wat meer problemen dan eerder om aan mensen te komen. Het zijn de functies waarvoor standaard landelijk wordt geworven, en niet zelden zijn het van origine Limburgers die van boven de grote rivieren terugkeren voor zulke posten. Rompen: ‘We hebben trouwens ook iets geleerd, namelijk dat we ook over de grens kunnen werven, onder Nederlandstalige Belgen. Dat realiseerden we ons, nadat het was gelukt om een vrouw uit Tongeren aan te stellen als de nieuwe directeur stedelijke ontwikkeling en economie.’

De stad heeft ook een ‘succesvol’ traineeprogramma, waaruit jaarlijks ongeveer drie jonge mensen de organisatie instromen. ‘Maar om huidige vacante topfuncties in te vullen, moet je extern; zulke kandidaten moeten onder meer beschikken over een sterk ontwikkelde sensibiliteit voor politiek-bestuurlijke vraagstukken en ze moeten ervaring hebben het leidinggeven’, zegt hij.

Utrecht
Hoofd HRM Edwin Kuil van de gemeente Utrecht zegt dat er vorig jaar ongeveer 450 nieuwe collega’s de organisatie zijn binnengekomen, van wie 350 onder de 35 jaar. ‘Mijn indruk is dat dat niet heel veel ingewikkelder is verlopen dan voorgaande jaren.’

Daarbinnen blijven data- en ict-functies ‘en bijvoorbeeld ook een arts in de jeugdzorg’ lastiger te vervullen dan de rest, door de concurrentie. ‘De vraag naar zulke mensen is enorm’, zegt Kuil. Een oplossing is zelf mensen gaan opleiden, aldus het HRM-hoofd. Daarbij gaat het onder anderen over data-scientists: tien, het afgelopen jaar. Verder heeft Utrecht een traineeprogramma waar jaarlijks 30 à 35 mensen instromen. ‘Dit jaar hadden we ruim 800 aanmeldingen. Daaraan zie je dat een gemeente nog altijd zeer in trek is als werkgever. Ook als je naar de motivatie van de kandidaten kijkt trouwens: de meesten willen juist vanuit maatschappelijke betrokkenheid bij ons werken.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 16 van deze week (inlog)